Luteïne is een carotenoïde (xanthofyl) die, samen met zeaxanthine en meso-zeaxanthine (stereo-isomeren van luteïne met dezelfde molecuulformule, maar een iets andere ruimtelijke structuur) in een hoog gehalte voorkomt in de macula (gele vlek) en retina van het oog. Luteïne beschermt de ogen tegen oxidatieve stress en verlaagt de kans op oogaandoeningen zoals leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie en cataract. Verhoging van de luteïne-inname kan zorgen voor verbetering van de gezichtsscherpte en scherper zien in het donker en gaat vermoeide ogen tegen (asthenopie). Aan het begin van het leven is luteïne vermoedelijk van belang voor de visuele en cognitieve ontwikkeling; luteïne is de voornaamste carotenoïde in de hersenen van baby’s. Luteïne gaat mogelijk cognitieve achteruitgang bij ouderen tegen. Atherosclerose wordt tegengegaan door luteïne, mede door verlaging van ontstekingsbevorderende cytokines, het tegengaan van LDL-oxidatie en verbetering van de bloedlipidenspiegels (daling LDL-cholesterol- en triglyceridenspiegels). Vermoedelijk speelt luteïne ook een rol in bescherming van de huid tegen uv-beschadiging en veroudering. Luteïnesuppletie bij ouderen (20 mg/dag) leidt tot toename van lichamelijke activiteit en afname van de tijd dat ze zittend doorbrengen. Een goede verklaring hiervoor is nog niet gevonden. Luteïne is een antioxidant, heeft ontstekingsremmende activiteit en is betrokken bij de reparatie van DNA (mogelijke bescherming tegen kanker). De inname van luteïne met de voeding wordt geschat op 1-2 mg per dag. Suppleer luteïne bij voorkeur in combinatie met zeaxanthine en meso-zeaxanthine.
Groene groenten, fruit, eieren, tarwe, kamut, maïs, chlorella, Tagetes erecta (afrikaantje), Calendula officinalis (goudsbloem).
Luteïne heeft een lage toxiciteit; in dieronderzoek is een NOAEL (no-observed-adverse-effect level) vastgesteld van 1000 mg/kg/dag. De NOAEL voor mensen is (veel) hoger dan 40 mg luteïne per dag, de OSL (observed safe level) is 20 mg per dag.
1. Mares-Perlman JA et al. The body of evidence to support a protective role for lutein and zeaxanthin in delaying chronic disease. Overview. J Nutr. 2002;132(3):518S-524S.
2. Bovier ER et al. A randomized placebo-controlled study on the effects of lutein and zeaxanthin on visual processing speed in young healthy subjects. Arch Biochem Biophys. 2015;572:54-7.
3. Koushan K et al. The role of lutein in eye-related disease. Nutrients 2013;5:1823-1839.
4. Scripsema NK et al. Lutein, zeaxanthin, and meso-zeaxanthin in the clinical management of eye disease. J Ophthalmol. 2015;2015:865179.
5. Dwyer JH et al. Oxygenated carotenoid lutein and progression of early atherosclerosis: the Los Angeles atherosclerosis study. Circulation. 2001;103(24):2922-7.
6. Gammone MA et al. Carotenoids: potential allies of cardiovascular health? Food Nutr Res. 2015;59:26762.
7. Sen A et al. Association between higher plasma lutein, zeaxanthin, and vitamin C concentrations and longer telomere length: results of the Austrian Stroke Prevention Study. J Am Geriatr Soc. 2014;62(2):222-9.
8. Johnson EJ. A possible role for lutein and zeaxanthin in cognitive function in the elderly. Am J Clin Nutr. 2012;96(5):1161S-5S.