Calcium

Zuivel, sesamzaad, groene bladgroenten, broccoli, vijgen, granen, sardines.

Er bestaan verschillende calciumverbindingen die gebruikt worden in supplementen. Een belangrijk onderscheid dat hierbij gemaakt dient te worden, is of het om een ‘organische’ of ‘anorganische’ mineraalverbinding gaat. Anorganische mineraalverbindingen (die in de bodem voorkomen en daaruit opgenomen worden door planten, zoals calciumcarbonaat) hebben over het algemeen een lagere biologische beschikbaarheid dan organische mineraalverbindingen zoals calciumbisglycinaat, -gluconaat en -citraat. Van de organische calciumverbindingen blijkt calciumbisglycinaat de beste opneembaarheid te hebben. De anorganische calciumcarbonaatverbinding in een preparaat van de rode alg (Lithothamnion sp.) is hier echter een uitzondering op en heeft een hoge biologische beschikbaarheid. De rode alg slaat calcium uit zeewater op in zijn celwanden. Deze calcium heeft een microporeuze structuur wat zorgt voor een zeer goede opneembaarheid.

Osteomalacie, osteoporose, cariës, groeipijn, broze nagels, vermoeidheid, vertraagde bloedstolling, grotere kans op nierstenen en colonkanker.
Bij ernstig calciumtekort: spierkramp, spierzwakte, verwardheid, vergeetachtigheid, hartritmestoornissen. 

• te lage calciuminname / calciumtekort

• inflammatoire darmziekten
• coeliakie
• (preventie) osteoporose/osteomalacie/rachitis
• osteoartritis
• PMS (premenstrueel syndroom)
• (preventie) hoge bloeddruk
• preventie pre-eclampsie
• zwangerschap
• polycysteus-ovariumsyndroom (PCOS)
• secundaire hyperparathyreoïdie
• colonkanker(preventie)
• preventie tanduitval bij ouderen
• diabetes type 2, zwangerschapsdiabetes
• (preventie) overgewicht

• Hypercalciëmie en ernstige hypercalciurie 
• Sarcoïdose
• Te hoge vitamine D-spiegel
• Wees terughoudend met calciumsuppletie bij een verminderde nierfunctie

• Algemene onderhoudsdosering: 400 mg calcium per dag
• Algemene therapeutische dosering: 800-1000 mg calcium per dag
• Preventie osteoporose: 1000 mg/dag
• PMS: 1000 mg/dag
• Preventie pre-eclampsie: 1000-1600 mg/dag  

Tabel: Aanbevolen hoeveelheid calcium uit voeding en voedingssupplementen.
Bron: Gezondheidsraad

NB 1: Zwangere vrouwen die het structureel niet lukt om de voedingsnorm van calcium te halen, worden geadviseerd vanaf 20 weken zwangerschap een supplement met 1000 mg calcium per dag te nemen.
NB 2: Zorg bij calciumsuppletie in ieder geval voor voldoende inname van vitamine D, vitamine K2 en magnesium. De dagelijkse calciuminname uit voeding en voedingssupplementen mag niet hoger zijn dan 2500 mg. 

• Vitamine D verhoogt de calciumabsorptie; vitamine K2 bevordert de juiste distributie van calcium in het lichaam (depositie in botten en niet in zachte weefsels zoals bloedvaten).
• Verschillende medicijnen verhogen de calciumbehoefte, waaronder anti-epileptica (carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne), lisdiuretica, antacida, immunosuppresiva, anesthetica en corticosteroïden.
• Alcohol verlaagt de opname en verhoogt de uitscheiding van calcium.
• Natrium (zout) verhoogt de calciumuitscheiding in de urine.
• Calcium kan de ijzerabsorptie verlagen. Neem deze mineralen zo mogelijk los van elkaar in.
• Calcium remt de opname van lood en verhoogt de opname van aluminium.
• Gebruik geen calciumsupplement in combinatie met calcipotriol (een synthetisch vitamine D-derivaat); hierbij neemt de kans op hypercalciëmie toe.
• Chronisch gebruik van laxeermiddelen kan de calcium- en vitamine D-behoefte verhogen.
• Verhoging van de kaliuminname met verlaging van de natriuminname vermindert de calciumuitscheiding, vooral bij postmenopauzale vrouwen.
• Thiazidediuretica verminderen het calciumverlies met de urine; wees voorzichtig met calciumsuppletie.
• Neem calcium niet gelijktijdig in met bètablokkers, levothyroxine, bisfosfonaten, eltrombopag, bepaalde antibiotica zoals tetracyclinen, ciprofloxacine, norfloxacine en fluorochinolonen; calcium kan de opname van deze medicijnen verlagen.

De aanvaardbare bovengrens van inname van calcium (uit voeding en voedingssupplementen) voor volwassenen bedraagt 2500 mg per dag. Doseringen boven deze grens kunnen het risico op nierstenen, hypercalciëmie en de calcificatie van nieren en bloedvaten verhogen. Er bestaan soms zorgen dat calciumsuppletie de kans op hart- en vaatziekten verhoogt doordat een licht verhoogde calciumbloedspiegel tot verkalking van de bloedvaten kan leiden. Er is echter geen overtuigend bewijs dat calciumsuppletie (tot 1200 mg per dag), al dan niet in combinatie met vitamine D, de kans op coronaire aandoeningen en de sterftekans verhoogt.Gebruik van een calciumsupplement leidt soms tot een opgeblazen gevoel en winderigheid. De kans op afzetting van calcium in bloedvaten (aderverkalking) en andere zachte weefsels neemt af bij voldoende lichaamsbeweging en een goede inname van vitamine K2 en vitamine D.

1. Nadeem M et al. The Western-style diet, calcium deficiency and chronic disease. J Nutr Food Sci. 2016;6:3.
2. Zenk JL et al. Effect of calcium derived from Lithothamnion sp. on markers of calcium metabolism in premenopausal women. J Med Food. 2018;21:154-8.
3. Weaver CM et al. Calcium plus vitamin D supplementation and risk of fractures: an updated meta-analysis from the National Osteoporosis Foundation. Osteoporos Int. 2016;27:367-76.
4. Sert ZS et al. Effect of calcium and vitamin D supplementation on the clinical, hormonal, and metabolic profile in non-obese women with polycystic ovary syndrome. Ir J Med Sci. 2022;191:2657-62.
5. Shojaein Z et al. Calcium and vitamin D supplementation effects on metabolic factors, menstrual cycles and follicular responses in women with polycystic ovary syndrome: a systematic review and meta-analysis. Caspian J Intern Med. 2019;10:359-69.
6. Abdi F et al. A systematic review of the role of vitamin D and calcium in premenstrual syndrome. Obstet Gynaecol Sci. 2019;62:73-86.
7. Aslam MN et al. A multi-mineral intervention to modulate colonic mucosal protein profile: results from a 90-day trial in human subjects. Nutrients. 2021;13:939.
8. Gezondheidsraad. Kernadvies Voedingsnormen voor vitamines en mineralen voor volwassenen. Nr. 2018/19. https://www.gezondheidsraad.nl/ binaries/gezondheidsraad/documenten/adviezen/2018/09/18/gezondheidsraad-herziet-voedingsnormen-voor-volwassenen/kernadvies+Voedingsnormen+voor+vitamines+en+mineralen+voor+volwassenen.pdf
9. Gezondheidsraad. Kernadvies Voedingsaanbevelingen voor zwangere vrouwen. Nr. 2021/26. https://www.gezondheidsraad.nl/binaries/ gezondheidsraad/documenten/adviezen/2021/06/22/voedingsaan- bevelingen-voor-zwangere-vrouwen/Advies-Voedingsaanbevelin- gen-voor-zwangere-vrouwen.pdf
10. EFSA Panel  on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). Scientific Opinion on Dietary Reference Values for calcium. EFSA J. 2015;13:4101.
11. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Scientific Opinion on the Tolerable Upper Intake Level of calcium. EFSA J. 2012;10:2814.
12. Shin CS et al. The risks and benefits of calcium supplementation. Endocrinol Metab (Seoul). 2015;30:27-34.
13. Cronin BE et al. Effects of supplementation with a calcium-rich marine-derived multi-mineral supplement and short-chain fructo-oligosaccharides on serum lipids in postmenopausal women. Br J Nutr. 2016;115:658-65.
14. Tihtonen K et al. Calcium supplementation during pregnancy and maternal and offspring bone health: a systematic review and meta-analysis. Ann N Y Acad Sci. 2022;1509:23–36.
15. Hofmeyr GJ et al. Calcium supplementation during pregnancy for preventing hypertensive disorders and related problems. Cochrane Database Syst Rev. 2018;10:CD001059.
16. Pana TA et al. Calcium intake, calcium supplementation and cardiovascular disease and mortality in the British population: EPIC-norfolk prospec- tive cohort study and meta-analysis. Eur J Epidemiol. 2021;36:669-83.
17. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to calcium and maintenance of bones and teeth (ID 224, 230, 231, 354, 3099), muscle function and neurotransmission (ID 226, 227, 230, 235), blood coagulation (ID 230, 236), energy-yielding metabolism (ID 234), function of digestive enzymes (ID 355), and maintenance of normal blood pressure (ID 225, 385, 1419) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA J. 2009;7:1210.