Mogelijk gemaakt door:

Resumé Saffraan

Het rode goud

Inleiding

Saffraan, de gedroogde stampers van de saffraankrokus, wordt al meer dan 4000 jaar gebruikt als kleurstof, specerij en geneesmiddel. Omdat het de duurste specerij ter wereld is, wordt het ook wel het ‘rode goud’ genoemd. Saffraan heeft een ietwat bittere smaak en een karakteristieke geur die het midden houdt tussen honing en hooi. Wetenschappelijk onderzoek naar de geneeskrachtige werking van saffraan neemt sinds 1980 exponentieel toe. Wetenschappers ontdekten dat saffraan het zenuwweefsel beschermt, cognitieve achteruitgang vertraagt, bijdraagt aan een positieve gemoedstoestand en schade aan het netvlies helpt herstellen.

De werkzame stoffen in saffraan

Saffraan wordt gewonnen uit de Crocus sativus, de saffraankrokus. De belangrijkste medicinale inhoudsstoffen zijn de carotenoïden crocetine en crocine (een groep van 6 metabolieten van crocetine), picrocrocine (metaboliet van de carotenoïde zeaxanthine) en safranal (metaboliet van picrocrocine).(1) Daarnaast bevat saffraan meer dan 150 andere stoffen, waaronder vitaminen zoals thiamine en riboflavine, mineralen, carotenoïden zoals zeaxanthine, lycopeen, α- en β-caroteen, en bioflavonoïden zoals quercetine en kaemferol.(2)

Gezondheidseffecten

Saffraan heeft een sterke antioxidatieve werking; het beschermt tegen vrije radicalen en bevordert de productie van lichaamseigen antioxidantenzymen.(3) Daarnaast heeft saffraan ontstekingsremmende en pijnstillende eigenschappen. Saffraan remt onder andere de enzymatische activiteit van ontstekingsenzymen (COX-1, COX-2, iNOS).(4) Als gevolg hiervan vermindert de productie van prostaglandinen, die zorgen voor ontsteking, vaatverwijding, koorts en pijn. Bovendien remt saffraan de aanmaak van ontstekingsbevorderende stoffen, de zogenoemde cytokinen, door remming van de activiteit van het eiwitcomplex NF-κB (nuclear factor kappa B) dat de cytokineproductie op DNA-niveau reguleert.(5)

Depressie

Saffraan is een natuurlijk alternatief voor synthetische antidepressiva en geschikt voor de behandeling van (milde tot matige) majeure depressie. In diverse studies is de antidepressieve werking van saffraan bij mensen met depressie aangetoond. Volwassenen, maar ook tieners, merken bij saffraansuppletie vaak al snel verbetering van hun klachten zoals somberheid, slaapproblemen, vermoeidheid en angst.(4,6) Al na een week kan verbetering van de klachten merkbaar zijn, terwijl de klachten in de daaropvolgende weken verder afnemen.(4) Saffraan werkt vaak even goed als reguliere antidepressiva, maar heeft niet de vervelende bijwerkingen van reguliere antidepressiva, welke grote impact kunnen hebben zoals forse gewichtstoename en libidoverlies.(4,6-8) Saffraan helpt tegen seksuele disfunctie die optreedt bij gebruik van antidepressiva, bij zowel mannen als vrouwen.(9,10)

De inhoudsstoffen die verantwoordelijk zijn voor de antidepressieve werking van saffraan zijn met name crocine, crocetine en safranal, mede door hun ontstekingsremmende en oxidatieve-stress-verlagende werking.(4,11) Deze stoffen verhogen bovendien het niveau van de neurotransmitters serotonine, dopamine en norepinefrine in de hersenen door de heropname te remmen.(4) Serotonine reguleert onder andere de stemming, eetlust en slaap, dopamine speelt een rol in het beloningssysteem van het lichaam en norepinefrine (noradrenaline) heeft een sterk opwekkende functie en is belangrijk voor motivatie, alertheid en concentratie. Saffraan heeft een remmende invloed op het centrale zenuwstelsel doordat het de werking van de rustgevende neurotransmitter GABA (gamma-aminoboterzuur) nabootst.(12) Bovendien reguleert saffraan de stressrepons door de activiteit van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HHB-as) te reguleren.(4)

Cognitieve achteruitgang en ziekte van Alzheimer

Saffraan verbetert de cognitieve functies bij gezonde individuen en mensen met de ziekte van Alzheimer.(13) Saffraansuppletie heeft een positief effect op het geheugen, de concentratie en het leervermogen. Bij mensen met milde tot gematigde vormen van alzheimer vertraagt saffraansuppletie de cognitieve achteruitgang even effectief als reguliere medicatie tegen dementie. De neuroprotectieve eigenschappen van saffraan worden onder andere toegeschreven aan de sterke antioxidantactiviteit en ontstekingsremmende werking van de bioactieve stoffen crocine, crocetine, picrocrocine en safranal. Daarnaast remt saffraan geprogrammeerde celdood en verhoogt het de productie van neuroprotectieve en neurotrofe eiwitten, die de groei, overleving en differentiatie van zich ontwikkelende en volgroeide neuronen ondersteunen.(3-5,11,14) Bovendien remt saffraan de samenklontering en ophoping van bèta-amyloïd in de hersenen.(15) Het eiwitfragment bèta-amyloïd vormt het hoofdbestanddeel van de plaques in de hersenen van alzheimerpatiënten. Deze plaques worden gezien als belangrijke oorzaak van de ziekte van Alzheimer.

 

 figuur 1

Figuur 1. Werkingsmechanismen van saffraan in de hersenen.

Premenstrueel syndroom

Premenstrueel syndroom (PMS) is een veelvoorkomend probleem bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd en kan grote impact hebben op het dagelijks functioneren in het gezin en op het werk. Suppletie met saffraanextract verlicht depressiviteit, maar ook andere symptomen van PMS zoals prikkelbaarheid, stemmingswisselingen, buikkramp, hoofdpijn en gevoelige borsten.(16,17) De oorzaak van PMS is niet alleen gelegen in een verlaagd progesteronniveau, zoals men aanvankelijk dacht, maar ook in disregulatie van het serotoninesysteem. Bij vrouwen met PMS is de serotoninespiegel in de periode vanaf de eisprong tot de menstruatie (de luteale fase) namelijk lager dan die van vrouwen zonder PMS.(18,19) Dit verklaart waarom medicijnen die de serotoninespiegel verhogen, maar dus ook saffraanextract, werken bij PMS. Saffraan vermindert pijn bij PMS door onder andere remming van de prostaglandinesynthese.(4)

Verminderd gezichtsvermogen

Leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie is een aandoening waarbij het gezichtsvermogen steeds verder afneemt door verlies van functie van het netvlies (degeneratie). Het is de belangrijkste oorzaak van slechtziendheid bij mensen vanaf 55 jaar. Verouderingsprocessen, oxidatieve stress en chronische ontsteking spelen een grote rol in de pathogenese van maculadegeneratie. Saffraanextract remt het degeneratieproces door het verbeteren van de doorbloeding van de ogen en het beschermen van de zenuwcellen in het netvlies tegen beschadiging onder andere als gevolg van oxidatieve stress en ontsteking.(20) De netvliesfunctie en de gezichtsscherpte verbeteren al na 3 maanden saffraansuppletie.(21)

Gebruik en veiligheid

Een saffraansupplement van goede kwaliteit bevat saffraanextract met een hoge concentratie crocine, crocetine, picrocrocine en safranal en is gestandaardiseerd op minimaal 3,5% van deze bioactieve bestanddelen (lepticrosalides). De meeste studies zijn gedaan met 20-30 mg saffraanextract per dag en hiermee worden aanzienlijke gezondheidseffecten bereikt. In doseringen tot 200 mg per dag is saffraan zeer veilig en wordt zelden toxiciteit gezien. 

Meer informatie over de toepassingen en wetenschappelijke achtergronden van saffraan vindt u in het uitgebreide overzichtsartikel ‘Saffraan, het rode goud’.

Referenties

  1. Melnyk JP et al. Chemical and biological properties of the world's most expensive spice: Saffron. Food Res Int. 2010;43:1981-9.
  2. Srivastava R et al. Crocus sativus L.: a comprehensive review. Pharmacogn Rev. 2010;4:200-8.
  3. Rahaiee S et al. Evaluation of antioxidant activities of bioactive compounds and various extracts obtained from saffron (Crocus sativus L.): a review. J Food Sci Technol. 2015;52:1881-8.
  4. Lopresti AL et al. Saffron (Crocus sativus) for depression: a systematic review of clinical studies and examination of underlying antidepressant mechanisms of action. Hum Psychopharmacol. 2014;29:517-27.
  5. Poma A et al. Anti-inflammatory properties of drugs from saffron crocus. Antiinflamm Antiallergy Agents Med Chem. 2012;11:37-51.
  6. Hausenblas HA et al. Saffron (Crocus sativus L.) and major depressive disorder: a meta-analysis of randomized clinical trials. J Integr Med. 2013;11:377-83.
  7. Dwyer AV et al. Herbal medicines, other than St. John’s Wort, in the treatment of depression: a systematic review. Altern Med Rev. 2011;16:40-9.
  8. Ghajar A et al. Crocus sativus L. versus citalopram in the treatment of major depressive disorder with anxious distress: a double-blind, controlled clinical trial. Pharmacopsychiatry. 2017;50:152-60.
  9. Shamsa A et al. Evaluation of Crocus sativus L. (saffron) on male erectile dysfunction: a pilot study. Phytomedicine. 2009;16:690-3
  10. Kashani L et al. Saffron for treatment of fluoxetine-induced sexual dysfunction in women: randomized double-blind placebo-controlled study. Hum Psychopharmacol. 2013;28:54- 60.
  11. Ghasemi T et al. Antidepressant effect of Crocus sativus aqueous extract and its effect on CREB, BDNF, and VGF transcript and protein levels in rat hippocampus. Drug Res (Stuttg). 2015;65:337-43.
  12. Möhler H. The GABA system in anxiety and depression and its therapeutic potential. Neuropharmacology. 2012;62:42-53.
  13. Konstantinos IA et al. Effects of saffron (Crocus sativus L.) on cognitive function. A systematic review of RCTs. Neurol Sci. 2020;41:2747-54.
  14. Bian Y et al. Neuroprotective potency of saffron against neuropsychiatric disease, neurodegenerative disease, and other brain disorders: from bench to bedside. Front Pharmacol. 2020;11:579052.
  15. Papandreou MA et al. Inhibitory activity on amyloid-beta aggregation and antioxidant properties of Crocus sativus stigmas extract and its crocin constituents. J Agric Food Chem. 2006;15:8762-8768
  16. Ahn JH et al. Crocetin inhibits beta-amyloid fibrillization and stabilizes beta-amyloid oligomers. Biochem Biophys Res Commun. 2011;414:79-83.
  17. Agha-Hosseini M A et al. Crocus sativus L. (saffron) in the treatment of premenstrual syndrome: a double-blind, randomised and placebo-controlled trial. Br J Obstet Gynaecol. 2008;115:515-9.
  18. Van der Leij F et al. Het premenstrueel syndroom. Ned Tijdschr Geneesk. 2010;154:A1341.
  19. Brown J et al. Selective serotonin reuptake inhibitors for premenstrual syndrome. Cochrane Database Syst Rev. 2009;2:CD001396.
  20. Maccarone R et al. Saffron supplement maintains morphology and function after exposure to damaging light in mammalian retina. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2008;49:1254-61.
  21. Heitmar R et al. Saffron (Crocus sativus L.) in ocular diseases: a narrative review of the existing evidence form clinical studies. Nutrients 2019;11:649.

 

Copyright © 2024 Stichting Orthokennis. Alle rechten voorbehouden. Op alle teksten, afbeeldingen, foto's, figuren, tabellen en overige informatie op deze website berust het kopijrecht/auteursrecht. Niets van deze website mag zonder toestemming van stichting Orthokennis worden overgenomen of gekopieerd. Deze informatie mag wel worden bekeken op een scherm, gedownload worden of geprint worden, mits dit geschied voor persoonlijk, informatief en niet-commercieel gebruik, mits de informatie niet gewijzigd wordt, mits de volgende copyright-tekst in elke copy aanwezig is: “Copyright © Stichting Orthokennis”, mits copyright, handelsmerk en andere van toepassing zijnde teksten niet worden verwijderd en mits de informatie niet wordt gebruikt in een ander werk of publicatie in welk medium dan ook.