11-06-2021
Algemene informatie
Jodium is van essentieel belang voor de vorming van de schildklierhormonen tetrajoodthyronine (T4) en tri-joodthyronine (T3). Deze hormonen spelen een rol bij metabole processen in het lichaam. Hierover kunt u meer lezen in het behandelprotocol ‘Schildklierfunctie (bloedtest)’. Tevens draagt jodium bij aan een normale cognitieve functie en ondersteunt het spoorelement het zenuwstelsel en de huid.
Jodium komt met name voor in producten die uit de zee komen, zoals vis, schaal- en schelpdieren en zeewier. Vegetariërs en veganisten die niet voldoende zeewier of met jodium verrijkte producten consumeren, hebben dan ook een verhoogde kans op het ontwikkelen van een jodiumtekort. Daarnaast hebben zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven een verhoogde behoefte aan jodium. Een jodiumtekort tijdens de zwangerschap heeft invloed op de hersenontwikkeling en de groei van het kind. Het geven van borstvoeding kan tevens een jodiumtekort veroorzaken bij de vrouw. Zeker bij het langdurig geven van borstvoeding dient men hierop bedacht te zijn. Voor zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven is de dagelijkse aanbeveling respectievelijk 175 en 200 mcg per dag. Voor overige volwassenen is de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid 150 mcg. Kinderen van 1 tot 10 jaar dienen 90 mcg jodium per dag binnen te krijgen voor een adequate groei en ontwikkeling.
Als het lichaam voldoende jodium tot zijn beschikking heeft, wordt 80-95% van het jodium dat dagelijks ingenomen wordt uitgescheiden in de urine. In ochtendurine is de concentratie jodium lager dan in de avond, daarom wordt de urinetest het beste uitgevoerd met een portie ochtendurine.
Testresultaten
|
Parameter |
Optimale waarde |
Interpretatie afwijkende waarde |
|
Jodium |
150 – 500 nmol jodium/mmol kreatinine
(NB. In de reguliere geneeskunde wordt een ondergrens van 100 nmol jodium/mmol kreatinine aangehouden en een bovengrens van 300 nmol jodium/mmol kreatinine) |
<150 nmol/mmol kreatinine jodium- tekort
<20 nmol jodium/mmol kreatinine ernstig jodiumtekort
|
Behandelplan
Het doel van de behandeling is om de jodiumstatus weer op peil te brengen, waardoor de schildklierfunctie zich kan herstellen. Bij kinderen kan het herstellen van de jodiumbalans noodzakelijk zijn om de groei en ontwikkeling te normaliseren. Suppletie met jodium is afhankelijk van de ernst van het tekort. Bij gebruik van een jodiumsupplement dient erop gelet te worden dat de veilige maxima voor de totale dagelijkse inname niet overschreden worden. Een overschot aan jodium kan namelijk schildklierproblemen in de hand werken. Om deze reden bevatten supplementen op advies van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) een maximale jodiumdosering van 150 mcg per dag. Veilige maxima (totale dagelijkse inname uit voeding en supplementen) zijn door de EFSA vastgesteld op:
Suppletieadvies
Suppletie met jodium vindt bij voorkeur plaats met een biologisch, gestandaardiseerd preparaat. Hierdoor wordt de hoeveelheid jodium gegarandeerd. Doseringen hoger dan 150 mcg dienen langzaam opgebouwd te worden en uitsluitend kortdurend gebruikt te worden om jodium-geïnduceerde hyperthyreoïdie te voorkomen. Suppletie kan plaatsvinden volgens onderstaand advies.
|
Nutriënt |
Dagdosering |
Opmerkingen |
|
Jodium (uit knotswier, gestandaardiseerd preparaat) |
150 – 450 mcg verdeeld over de dag bij een maaltijd ingenomen. Daarna 150 mcg per dag als algemene onderhoudsdosering voor volwassenen. |
Wees zeer voorzichtig met jodium bij de ziekte van Hashimoto of hyperthyreoïdie. Dosering is afhankelijk van de ernst van het tekort en de leeftijd van de patiënt en dient binnen de veilige maxima te blijven. |
Naast jodium worden ook de volgende nutriënten geadviseerd als basissuppletie.
|
Aanvullende basissuppletie |
Dagdosering |
Belangrijkste effecten |
|
Multivitamine-/mineralenpreparaatmet biologisch actieve B-vitaminen (met name folaat (5-MTHF) en vitamine B6 (pyridoxal-5’-fosfaat)), vitamine D3 en vitamine K2 |
|
Het vitamine B-complex ondersteunt de energiestofwisseling. |
|
Vitamine C |
1000 - 3000 mg 1 keer per dag tijdens de maaltijd innemen. |
Ondersteunt het zenuwstelsel. Helpt vermoeidheid te verminderen. |
|
Omega 3-vetzuren EPA/DHA |
1000 mg EPA/DHA, 1 keer per dag liefst tijdens een vetbevattende maaltijd innemen. |
Ondersteunen het immuunsysteem en de stabiliteit van het celmembraan. |
Aanvullende suppletie bij een jodiumtekort
Bij schildklierfunctiestoornissen door een jodiumtekort kunnen tevens onderstaande nutriënten als aanvullende suppletie ingezet worden. Een uitgebreid suppletieadvies bij schildklierproblematiek kunt u terugvinden bij de ‘Schildklierfunctie (bloedtest)’.
|
Nutriënt |
Dagdosering |
Belangrijkste effecten |
|
Selenium |
100 – 200 mcg per dag gedurende 3 – 6 maanden. Daarna moet de hoeveelheid in een multivitamine-/mineralenpreparaat voldoende zijn. |
Nodig voor de omzetting van T4 naar T3. Essentieel voor de jodiumstofwisseling.
|
|
Zink |
15 – 45 mg per dag, tijdens de maaltijd ingenomen gedurende 3 maanden. Bij langer gebruik is kopersuppletie noodzakelijk (eventueel door middel van een multi). |
Ondersteunt de stofwisseling. Ondersteunt het immuunsysteem. |
Leefstijl- en voedingsadviezen
Jodium is een stof die van nature nauwelijks in de aardbodem voorkomt. De beste voedingsbronnen van jodium zijn producten die uit de zee komen, zoals zeevis, zeewier (zoals knotswier en kelp), zeekraal en algen. Verschillende voedingsmiddelen worden daarom verrijkt met jodium, zoals bakkerszout (gejodeerd zout) dat gebruikt wordt om brood te bakken en gejodeerde ontbijtgranen. In biologisch brood wordt zelden gejodeerd zout gebruikt. Verschillende rauwe voedingsmiddelen (zoals koolsoorten) of sojaproducten kunnen door de aanwezigheid van zogenoemde goitrogenen de opname van jodium en de vorming van schildklierhormonen remmen. Bij het geven van voedingsadviezen is het goed om hierop te letten, zeker als de jodiumstatus bij iemand al niet optimaal is.
Aanvullende laboratoriumtesten
In sommige gevallen kan het nodig zijn om een aanvullende laboratoriumtest af te nemen, u kunt hierbij denken aan de volgende test: Schildklierfunctie (bloedtest)
Wanneer is een herbepaling zinvol?
Het kan enige tijd duren tot het lichaam een nieuwe balans heeft gevonden na het starten met jodiumsuppletie. Een herbepaling is daarom zinvol na minimaal 6 maanden.
Belangrijk
Deze informatie is bestemd voor beroepsbeoefenaren in de (complementaire) gezondheidszorg. Het is de verantwoordelijkheid van de therapeut om te zorgen voor een adequate behandeling op basis van de gegeven analyseresultaten, te controleren op mogelijke interacties met geneesmiddelen en, indien van toepassing, de cliënt bijtijds door te verwijzen naar een huisarts.