Vitamine B6

Vitamine B6, een wateroplosbare vitamine, is betrokken bij meer dan 100 enzymreacties in het lichaam, die vooral gerelateerd zijn aan de energieproductie en de stofwisseling van vetten en eiwitten. Een tekort aan vitamine B6 in de voeding komt zeer frequent voor, mede doordat vitamine B6 in voedingsmiddelen verloren gaat door het kookproces.

Vitamine B6 helpt bij de verlaging van de homocysteïne- en cholesterolspiegel waardoor het een gunstige invloed heeft op hart en bloedvaten en de hersenstofwisseling. Ook bij de vorming van hemoglobine, nucleïnezuren en neurotransmitters, zoals serotonine, is vitamine B6 betrokken.

Vlees, vis, gevogelte, eieren, (zetmeelrijke) groenten, granen en peulvruchten. 

Pyridoxaal-5-fosfaat (P5P) is de actieve vorm van vitamine B6. Suppletie met vitamine B6 in de vorm van P5P heeft als voordeel dat de vitamine niet meer door het lichaam omgezet hoeft te worden in zijn biologisch actieve vorm, een proces dat niet bij iedereen even efficiënt verloopt. Daarnaast kan er vanwege de betere werkzaamheid volstaan worden met een lagere dosering.

Scheurtjes in lippen en mondhoeken (cheilosis), ontstoken tong, seborrhoïsch eczeems, perifere neuropathie, vermoeidheid, depressie, cognitieve achteruitgang, verminderde weerstand, migraine, bloedarmoede, verhoogde homocysteïnespiegel (risicofactor trombose, hart- en vaatziekten en dementie). 

• Carpaletunnelsyndroom
• PMS (premenstrueel syndroom)
• Tardieve dyskinesie
• Hart- en vaatziekten, hypertensie
• Diabetes mellitus, (preventie) diabetescomplicaties
• Metabool syndroom, obesitas
• SLE (systemische lupus erythematosus)
• Reumatoïde artritis
• Inflammatoire darmziekten
• PDS (prikkelbare darmsyndroom)
• Chronisch nierfalen, hemodialyse
• Misselijkheid door bestraling
• Autismespectrumstoornis
• Syndroom van Down
• Hepatitis B en C
• Astma
• Sikkelcelanemie
• Ziekte van Wilson
• Epilepsie (met B6-tekort)
• Migraine
• Depressie
• Sensorische polyneuropathie (door B6-tekort)
• Acne
• Hyperthyroïdie
• Preventie cognitieve achteruitgang
• De ziekte van Parkinson
• De ziekte van Hodgkin
• Preventie nierstenen (oxaalzuur)

Tijdens zwangerschap en lactatie is een multi met vitamine B6 of een vitamine B-complex met vitamine B6 in een dosis tot 25 mg per dag toegestaan (hogere doseringen alleen onder medische supervisie).

• Algemene therapeutische dosering: 50-200 mg/dag*
• Premenstrueel syndroom: 50-500 mg/dag*
• Carpaletunnelsyndroom: 100-300 mg/dag*
• Preventie nierstenen: 250-500 mg/dag*
• Tardieve dyskinesie: 50-400 mg/dag*

De UL (tolerable upper intake level) voor vitamine B6 voor volwassenen is vastgesteld op 25 mg/dag (European Food Safety Authority), respectievelijk 100 mg/dag (Food and Nutrition Board, American Institute of Medicine).

De NOAL (no observed adverse effect level) bedraagt 200 mg/dag, de LOAEL (lowest observed adverse effect level) 500 mg/dag.

* Doseringen tussen 50 en 200 mg per dag worden meestal goed verdragen, zeker als het vitamine B6-supplement gedurende een beperkte periode (enige weken tot maanden) worden ingenomen (zie ook veiligheid). Tijdelijke suppletie met hogere doseringen (200-500 mg/dag) bij voorkeur onder toezicht van een ter zake kundige arts.

Inname van een enkele B-vitamine kan het beste vergezeld worden van een B-complex.

• Antibiotica (waaronder tetracyclines), corticosteroïden, anticonceptiepil (en hormonale suppletietherapie), hydralazine, diuretica (furosemide, bumetanide), fenelzine, MAO-remmers, fenobarbital, penicillamine, cycloserine, carbidopa en theofylline kunnen de vitamine B6-status negatief beïnvloeden; inname van extra vitamine B6 kan gewenst zijn.
• Anti-epileptica zoals fenytoïne kunnen de vitamine B6-status verlagen en verhogen daarmee mogelijk de kans op status epilepticus.
• Vitamine B6 kan de bloedglucosespiegel (bij diabetes) en bloeddruk (bij hypertensie) verlagen.
• Perifere neuropathie (met daling van de B6-status) door langdurige inname van isoniazide wordt voorkomen door vitamine B6-suppletie; tevens helpt vitamine B6 tegen convulsies door overdosering met isoniazide.
• Vitamine B6 vermindert mogelijk bijwerkingen van antipsychotica zoals tardieve dyskinesie.
• Vitamine B6 (dosis vanaf 50 mg per dag) kan de werkzaamheid van L-dopa verlagen door verhoging van de afbraak van L-dopa.
• Vitamine B6 kan de plasmaspiegel van fenobarbital verlagen.
• Alcohol verhoogt de afbraak van de actieve vorm van vitamine B6.
• Een vitamine B6-tekort kan leiden tot een lagere vitamine C-bloedspiegel, een verhoogde uitscheiding van calcium, zink en magnesium en een lagere koperopname.
• Vitamine B6 voorkomt bijwerkingen (‘Chinees restaurant syndroom’) van MSG (monosodiumglutamaat).

Vitamine B6 (met name pyridoxine) kan sensorische polyneuropathie (prikkeling in handen en voeten, doof gevoel, verminderde tastzin, onzeker lopen) veroorzaken, met name bij langdurige inname van ten minste 500 mg vitamine B6 per dag (8 mg/kg/dag). In een incidenteel geval zijn neuropathische klachten opgetreden bij een lagere dosis, vooral wanneer naast vitamine B6 geen vitamine B-complex werd ingenomen. Het is belangrijk bij symptomen die kunnen wijzen op sensorische polyneuropathie direct te stoppen met de inname van vitamine B6; de klachten verdwijnen daarna vrijwel altijd binnen een paar maanden. Pyridoxaal-5-fosfaat (de actieve, co-enzymatische vorm van vitamine B6) heeft een betere biologische beschikbaarheid en is vermoedelijk veiliger in hogere doseringen dan pyridoxine.

1. Vitamin B6. Linus Pauling Institute, Micronutrient Information Center, Oregon State University, 2018.

2. Vitamin B6 (pyridoxine and pyridoxal 5'-phosphate) - monograph. Altern Med Rev. 2001;6(1):87-92.

3. Williams AL et al. The role for vitamin B-6 as treatment for depression: a systematic review. Fam Pract. 2005;22(5):532-7.

4. Bird RP. The emerging role of vitamin B6 in inflammation and carcinogenesis. Adv Food Nutr Res. 2018;83:151-194.

5. Lotto V et al. Vitamin B6: a challenging link between nutrition and inflammation in CVD. Br J Nutr. 2011;106(2):183-95.

6. Ligaarden SC et al. Low intake of vitamin B6 is associated with irritable bowel syndrome symptoms. Nutr Res. 2011;31(5):356-61.

7. Brown MJ et al. Vitamin, B6 (pyridoxine), deficiency. StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2018 Jan-2017 Dec 8.

8. Kjeldby IK et al. Vitamin B6 deficiency and diseases in elderly people - a study in nursing homes. BMC Geriatr. 2013;13:13.

9. Tong Y. Seizures caused by pyridoxine (vitamin B6) deficiency in adults: A case report and literature review. Intractable Rare Dis Res. 2014;3(2):52-6.

10. Umar MU et al. High dose pyridoxine for the treatment of tardive dyskinesia: clinical case and review of literature. Ther Adv Psychopharmacol. 2016;6(2):152-6.

11. Vrolijk MF et al. The vitamin B6 paradox: supplementation with high concentrations of pyridoxine leads to decreased vitamin B6 function. Toxicol In Vitro. 2017;44:206-212.