Het mineraal silicium is een spoorelement en komt in het menselijk lichaam voor. Het is na ijzer en zink het meest voorkomende spoorelement in het lichaam. In de natuur komt het niet in zuivere vorm voor maar uitsluitend gebonden aan zuurstofatomen, zoals siliciumdioxide (ook wel silica genoemd). Siliciumdioxide uit gesteente kan oplossen in water waarbij orthosiliciumzuur (ortho silicic acid, afgekort OSA) ontstaat. OSA wordt ook wel orthokiezelzuur genoemd. Op dit moment wordt silicium nog niet erkend als een essentiële voedingsstof, maar het wordt wel als gunstig beschouwd voor onze gezondheid.
Silicium concentreert zich vooral in bindweefsels (huid, pezen, spieren, botten, kraakbeen, haar, nagels, bloedvaten, slijmvliezen), nieren, longen en lever. Silicium speelt een rol bij de synthese van collageen en glycosaminoglycanen (bouwstenen van alle typen bindweefsel). Het speelt een rol in de bothomeostase en -regeneratie. Uit dierstudies blijkt dat een tekort van silicium kan leiden tot botdefecten, vervormingen van de schedel, vermindering van het aantal osteoblasten en een vermindering van de aanmaak van de botmatrix.
In Europa is de dagelijkse siliciuminname uit voeding gemiddeld 20 tot 50 mg; de siliciuminname is bij vrouwen lager dan bij mannen en daalt met het ouder worden. Door veranderingen in de voedselproductie is onze voeding armer aan silicium geworden.
In een humane studie is een positieve correlatie gevonden tussen de siliciuminname en botmineraaldichtheid. In een in-vitro studie met humane cellen uit de tandholte zorgde een hogere siliciumconcentratie voor een verhoogde celdifferentiatie en mineralisatie. In een andere humane studie was een hogere inname van silicium uit drinkwater geassocieerd met een kleinere kans op dementie. Silicium is antagonist van aluminium en blokkeert de opname van aluminium en bevordert de uitscheiding van aluminium met de urine. Aluminiumstapeling in de hersenen speelt vermoedelijk een belangrijke rol bij de ziekte van Alzheimer.
Volkoren granen (met name haver, gierst), bananen, rozijnen, bonen, linzen, drinkwater, bier, heermoes (Equisetum arvense), brandnetel (Urtica dioica/urens), bamboe. Ondanks hoge gehaltes aan silicium bestaan er grote verschillen in de biologische beschikbaarheid van silicium uit voeding. Dit is onder andere afhankelijk van de vorm van silicium. Het meeste silicium uit vaste voeding is minder goed opneembaar. Orthosiliciumzuur wordt wel goed opgenomen maar komt alleen voor in vloeistoffen zoals water en bier. Bij voedingssupplementen is de opneembaarheid afhankelijk van de vorm van silicium en de manier waarop deze bewerkt is. Een goed opneembare vaste vorm van silicium is Mesoporosil.
De dosering bij siliciumsuppletie varieert van 10 tot 100 mg per dag en is afhankelijk van de siliciumverbinding die gebruikt wordt. In het algemeen is een dosering van 6-12 mg per dag van een goed opneembare siliciumverbinding voldoende. Doseringen van 70-100 mg gaan vaak over minder goed opneembare siliciumverbindingen.
Het gebruik van silicium is zeer veilig bij doseringen die vergelijkbaar zijn met die in voeding (20-50 mg per dag). Van siliciumdioxide zijn in dierstudies ook geen bijwerkingen gemeld bij hoge doseringen van 20.000 mg siliciumdioxide per kg. In toxiciteitstudies werden er geen bijwerkingen gezien bij ratten die 4000 mg/kg per dag kregen gedurende 13 weken. In klinische onderzoeken (humaan) zijn verder geen nadelige bijwerkingen gerapporteerd van siliciuminname. Vanwege een te beperkte hoeveelheid gegevens is er geen maximum (NOAEL* of UL*) vastgesteld voor silicium door de EFSA (Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid). Geschat wordt dat hoeveelheden tussen de 700 en 1750 mg/dag veilig zijn.
1. Devanna BN et al. Versatile role of silicon in cereals: health benefits, uptake mechanism, and evolution. Plant Physiol Biochem. 2021;165:173-186.
2. Rondanelli M et al. Silicon: A neglected micronutrient essential for bone health. Exp Biol Med (Maywood). 2021;246(13):1500-1511.
3. Prescha A et al. Silicon intake and plasma level and their relationships with systemic redox and inflammatory markers in rheumatoid arthritis patients. Adv Clin Exp Med. 2019;28(11):1485-1494.
4. Jurkić LM et al. Biological and therapeutic effects of ortho-silicic acid and some ortho-silicic acid-releasing compounds: new perspectives for therapy. Nutr Metab (Lond). 2013;10(1):2.
5. Jugdaohsingh R. Silicon and bone health. J Nutr Health Aging. 2007;11(2):99-110.
6. Price CT et al. Silicon: a review of its potential role in the prevention and treatment of postmenopausal osteoporosis. Int J Endocrinol. 2013;2013:316783.
7. Macdonald HM et al. Dietary silicon interacts with oestrogen to influence bone health: evidence from the Aberdeen Prospective Osteoporosis Screening Study. Bone. 2012;50(3):681-7.
8. Barel A et al. Effect of oral intake of choline-stabilized orthosilicic acid on skin, nails and hair in women with photodamaged skin. Arch Dermatol Res. 2005;297(4):147-53.
9. Wickett RR et al. Effect of oral intake of choline-stabilized orthosilicic acid on hair tensile strength and morphology in women with fine hair. Arch Dermatol Res. 2007;299(10):499-505.
10. Davenward S et al. Silicon-rich mineral water as a non-invasive test of the 'aluminum hypothesis' in Alzheimer's disease. J Alzheimers Dis. 2013;33(2):423-30.
11. McCarty MF. Reported antiatherosclerotic activity of silicon may reflect increased endothelial synthesis of heparan sulfate proteoglycans. Med Hypotheses. 1997;49(2):175-6.
12. Sripanyakorn S et al. The comparative absorption of silicon from different foods and food supplements. Br J Nutr. 2009;102(6):825-34.
13. Geusens P et al. A 12-week randomized, double-blind, placebo-controlled multicenter study of choline-stabilized orthosilicic acid in patients with symptomatic knee osteoarthritis. BMC Musculoskelet Disord. 2017;18(1):2.
14. Sadowska A et al. Sources, bioavailability, and safety of silicon derived from foods and other sources added for nutritional purposes in food supplements and functional foods. Appl Sci. 2020;10:6255.
15. Tatara MR. Effects of total gastrectomy on plasma silicon and amino acid concentrations in men. Exp Biol Med (Maywood). 2015;240:1557-63.
16. EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food (ANS); Younes M et al. Re-evaluation of silicon dioxide (E 551) as a food additive. EFSA J. 2018;16:e05088.
17. Institute of Medicine (US) Panel on Micronutrients. Dietary Reference Intakes for vitamin A, vitamin K, arsenic, boron, chromium, copper, iodine, iron, manganese, molybdenum, nickel, silicon, vanadium, and zinc. Washington (DC): National Academies Press (US); 2001. 13, Arsenic, Boron, Nickel, Silicon, and Vanadium.
18.Dudek Ł et al. Silicon in prevention of atherosclerosis and other age-related diseases. Front Cardiovasc Med. 2024;11:1370536.