29-06-2025
Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat mensen in Nederland te veel PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) binnenkrijgen. Deze stoffen zitten onder andere in voedsel en drinkwater en kunnen zich ophopen in het lichaam, met mogelijk schadelijke gezondheidseffecten tot gevolg. Een pilotanalyse van een Canadese klinische studie werpt nieuw licht op een mogelijke manier om PFAS-concentraties in het lichaam te verlagen: het eten van voedingsvezels.
Onderzoek naar effect van voedingsvezels
De studie gebruikte serummonsters van deelnemers uit een klinisch onderzoek naar de cholesterolverlagende werking van haver-bètaglucanen. De deelnemers, volwassenen met verhoogde LDL-cholesterolwaarden, kregen gedurende vier weken driemaal daags 1 gram bètaglucanen of een placebo (rijstpoeder). Voor en na deze periode werden serummonsters geanalyseerd op 17 PFAS, waaronder PFBA, PFOA, PFOS en GenX.
NASEM-richtlijnen voor PFAS-concentraties
In de Verenigde Staten heeft het instituut NASEM (National Academies of Sciences, Engineering and Medicine) richtlijnen opgesteld voor de totale serumconcentratie van zeven lange-keten PFAS. Bij serumwaarden ≥20 ng/ml wordt geadviseerd klinische follow-up te laten plaatsvinden, gericht op onder meer schildklierfunctie, nierfunctie, nierkanker en teelbalkanker.1 De Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft een gezondheidskundige grenswaarde vastgesteld van 6,9 ng/ml voor de gezamenlijke concentratie van vier specifieke PFAS-verbindingen: PFOA, PFOS, PFNA en PFHxS.
Resultaten van de analyse
Aan het begin van de studie bleken bij meer dan 70% van de deelnemers 11 van de 17 PFAS meetbaar. Deze concentraties kwamen overeen met niveaus die typisch zijn voor blootstelling via voeding en water, en niet via beroep of vervuilde leefomgeving. Bij een deel van de deelnemers werd echter een serumwaarde boven de NASEM-richtlijn van 20 ng/ml vastgesteld. Na vier weken werd in beide groepen – interventie en controle – een afname in totale PFAS-concentratie waargenomen. De hoeveelheid lange-keten PFAS die door de NASEM als zorgwekkend zijn aangemerkt, daalde echter alleen significant in de interventiegroep. Dit werd vooral veroorzaakt door reducties in PFOA en PFOS.2
Mogelijke rol van voedingsvezels bij PFAS-verlaging
De bevindingen suggereren dat voedingsvezels mogelijk kunnen bijdragen aan het verlagen van de lichaamsbelasting door PFAS, vooral die met lange ketens. De vermindering in beide groepen van sommige PFAS kan deels worden verklaard door de kortere halfwaardetijd van PFAS met een korte keten. Lange-keten PFAS daarentegen hebben halfwaardetijden van meerdere jaren.3 Als voedingsvezels daadwerkelijk de uitscheiding van deze schadelijke stoffen kunnen versnellen, is dat een relevante ontdekking die vervolgonderzoek rechtvaardigt.
Referenties
1. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Guidance on PFAS exposure, testing, and clinical follow-up. Consensus Study Report. 2022.
2. Schlezinger JJ et al. Per- and poly-fluoroalkyl substances (PFAS) in circulation in a Canadian population: their association with serum-liver enzyme biomarkers and piloting a novel method to reduce serum-PFAS. Environ health 2025;24:10.
3. Abraham K et al. Kinetics of 15 per- and polyfluoroalkyl substances (PFAS) after single oral application as a mixture – A pilot investigation in a male volunteer. Environ Int. 2024;193:109047.