Berberine bij virale en bacteriële infecties

16-03-2020

Preklinische (in-vitro, in-vivo) studies hebben aangetoond dat berberine een breedspectrum antivirale activiteit heeft en effectief is tegen het binnendringen in de gastheercel en daarop volgende replicatie van veel virussen. Berberine kan ter preventie van een virusinfectie of bij een bestaande virusinfectie worden gebruikt.

Belangrijke antivirale werkingsmechanismen van berberine zijn het remmen van celprocessen die een virus gebruikt voor replicatie in de gastheercel. Zoals de virusgeïnduceerde activering van MAPK-signaalroutes (mitogen-activated protein kinase) en autofagie (opruimsysteem in de cel).

Berberine heeft significante antimicrobiële activiteit (met name in het maagdarmkanaal) tegen pathogene bacteriën, virussen, schimmels en parasieten (protozoa, wormen), terwijl het veilig is voor lichaamscellen en gunstige darmbacteriën zoals lactobacillen en bifidobacteriën ongemoeid laat. Berberine remt diarree, veroorzaakt door bacteriële (entero)toxines (afkomstig van bijvoorbeeld E.coli of Vibrio cholerae), door bacteriën te remmen of doden, het verlies van vocht en elektrolyten uit de ontstoken darmwand tegen te gaan (versterking tight junctions) en de (versnelde) darmperistaltiek te vertragen. Een dosis vanaf 1200 mg berberine zorgt bij mensen voor significante verlenging van de (dunne)darmpassagetijd.

Berberine kan uitstekend samen met andere antimicrobiële middelen worden ingezet, waarbij berberine vaak een additief of synergetisch effect heeft.

Remming van aanhechting van micro-organismen aan gastheercellen (biofilmvorming) is te bereiken met een (veel) lagere dosis berberine dan die nodig is voor het remmen van vermeerdering, of het doden van micro-organismen. Bij naar schatting 80% van alle klinische infecties (met bacteriën, schimmels, protozoa of virussen) speelt biofilmvorming een belangrijke rol in het ziekteproces. Berberine kan in lagere dosis worden ingenomen als antimicrobiële profylaxe (remming biofilmvorming) en in hogere dosis als antimicrobiële therapie (tevens remmen en eventueel doden van micro-organismen). Gebruikelijke doseringen zijn 200-2000 mg berberine per dag.

Onder meer de volgende virussen zijn gevoelig voor berberine:

Influenza virus (H1N1): dierstudies laten zien dat berberinesuppletie zorgt voor significante en dosisafhankelijke verlaging van virusreplicatie in de longen, remming van longontsteking en afname van de sterftekans. Risicogroepen voor griepcomplicaties (waaronder ouderen) hebben mogelijk baat bij (preventieve, therapeutische) berberinesuppletie.
Zikavirus: in-vitro onderzoek toonde aan dat berberine virucide activiteit heeft tegen zikavirus. Preventieve suppletie met een gematigde dosis berberine in gebieden waar deze infectie vaak voorkomt (Midden- en Zuid-Amerika) kan zinvol zijn.
Chikungunya virus (CHIKV): berberine remt virusreplicatie op dosisafhankelijke wijze door het blokkeren van virusgeïnduceerde activering van MAPK-signaalroutes in de gastheercel, die essentieel zijn voor replicatie van dit (sub)tropische virus. In een dierstudie namen virale belasting (aantal virusdeeltjes per ml bloed) en ziektesymptomen (ontstekingsproces, zwelling) significant af door berberinesuppletie. Uit in-vitro onderzoek is gebleken dat berberine effectief is tegen verschillende CHIKVstammen in verschillende type gastheercellen.
Respiratory syncytial virus (RSV): dit virus, dat regulier niet goed bestreden kan worden, veroorzaakt ernstige lagere luchtweginfecties. Berberine remt (in-vitro) significant de invasie en replicatie van RSV in epitheelcellen. Activering van MAPK-signaalroutes door RSV is cruciaal voor het slagen van de virale infectie (invasie, replicatie). Berberine heeft mede antivirale activiteit door modulatie van de activiteit van MAPK.
Enterovirus 71 (EV71): dit virus is verantwoordelijk voor hand-voet-mondziekte. Berberine remt (in-vitro) virusreplicatie door remming van virusgeïnduceerde autofagie en MAPK-activering.

Terug