11-05-2021
Algemene informatie
Een goede vitamine B12-bloedtest meet de bloedspiegel van actief vitamine B12, ook wel holotranscobalamine (holo-TC) genoemd. Een tekort aan vitamine B12 kan verschillende gezondheidsklachten veroorzaken, waarvan megaloblastaire anemie en/of (irreversibele) neurologische klachten het meest kenmerkend zijn. Een deficiëntie kan asymptomatisch verlopen, waardoor het risico bestaat dat de diagnose gemist wordt. Ongeveer 5-10% van de Nederlanders en 20-30% van de ouderen heeft een vitamine B12-tekort. In 20% van de gevallen is een tekort het gevolg van een vitamine B12-arm dieet. 60% wordt veroorzaakt door een malabsorptie. Malabsorptie kan het gevolg zijn van een (gedeeltelijke) verwijdering van de maag of het ileum, coeliakie en een infectie met Helicobacter pylori of darmparasieten. Ook bij diabetes (zowel type 1 als type 2), schildklieraandoeningen (ziekte van Hashimoto en ziekte van Graves) en maagdarmaandoeningen, zoals gastritis, de ziekte van Crohn en een bacteriële overgroei in de dunne darm (SIBO) moet men bedacht zijn op een B12-deficiëntie. Verder hebben vegetariërs/veganisten, ouderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en alcoholisten een verhoogde kans op een vitamine B12-tekort.
Het langdurig gebruik van sommige medicatie kan de vitamine B12-status negatief beïnvloeden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij gebruik van: metformine (en andere biguanides), maagzuurremmers (zowel H2-receptorantagonisten als protonpompremmers), fibraten, orale anticonceptiva, anti-epileptica en methotrexaat. Ook recreatief gebruik van lachgas kan een functioneel tekort veroorzaken.
Testresultaten
|
Parameter |
Optimale waarde |
Interpretatie afwijkende waarde |
|
Actief vitamine B12 |
60 – 350 pmol/L
(NB. In de reguliere geneeskunde wordt een optimale waarde van 20 – 120 pmol/L aangehouden) |
< 20 pmol/L ernstige vitamine B12-deficiëntie (verwijzing huisarts aan te bevelen om de oorzaak te achterhalen) < 60 pmol/L vitamine B12-deficiëntie
Een bovengrens van 350 pmol/L is van beperkte waarde, omdat er geen aanwijzingen zijn voor toxiciteit |
Binnen het bereik van de optimale waarden bestaat er een ‘grijs gebied’, waarbij er geen sprake lijkt te zijn van een vitamine B12-tekort, maar er toch klachten zijn die passen bij een deficiëntie. In deze gevallen is het raadzaam alsnog te suppleren.
Behandelplan
Behandeling is erop gericht om de vitamine B12-spiegel weer op peil te brengen en te houden. Vitamine B12 speelt een belangrijke rol bij vele processen, waaronder de DNA-synthese en de hersenfunctie. Het draagt bij tot de vermindering van vermoeidheid en ondersteunt het energieniveau. B12 zorgt samen met onder andere folaat en vitamine B6 voor de afbraak van homocysteïne. Daarnaast is B12 van belang bij de vorming van rode bloedcellen.
Suppletieadvies
Suppletie met vitamine B12 vindt bij voorkeur plaats met de biologisch actieve vormen methylcobalamine en/of adenosylcobalamine. Hierdoor is het vitamine B12 direct beschikbaar voor het lichaam. Dit is niet het geval bij het synthetische cyanocobalamine. Suppletie kan plaatsvinden volgens onderstaand schema.
|
Nutriënt |
Dagdosering |
Opmerkingen |
|
Vitamine B12 (methyl – en/of adenosylcobalamine) |
1000 mcg 1 keer per dag; onderhoudsdosering na behandeling van een B12-tekort en/of bij risicogroepen. |
Let op een voldoende inname van de overige B-vitaminen, bijvoorbeeld uit een multi. |
|
|
1000 – 2000 mcg 1 keer per dag gedurende 3 tot 6 maanden; bij een vitamine B12-deficiëntie en bij malabsorptie. |
Na deze periode kan overgegaan worden op een onderhoudsdosering. Bij (ernstige) malabsorptie is langdurige suppletie noodzakelijk (1000 – 2000 mcg/dag) als de oorzaak niet weggenomen kan worden. |
Naast vitamine B12 worden ook de volgende nutriënten geadviseerd als basissuppletie.
|
Aanvullende basissuppletie |
Dagdosering |
Belangrijkste effecten |
|
Multivitamine-/mineralenpreparaat met biologisch actieve B-vitaminen (met name folaat (5-MTHF) en vitamine B6 (pyridoxal-5’-fosfaat), vitamine D3 en vitamine K2 |
|
Het vitamine B-complex ondersteunt de energiestofwisseling en de afbraak van homocysteïne. |
|
Vitamine C |
250 - 1000 mg 1 keer per dag tijdens de maaltijd innemen. |
Ondersteunt het zenuwstelsel. Helpt vermoeidheid te verminderen. |
|
Omega 3-vetzuren EPA/DHA |
1000 mg EPA/DHA, 1 keer per dag liefst tijdens een vetbevattende maaltijd innemen. |
Ondersteunen het immuunsysteem en de stabiliteit van het celmembraan. |
Leefstijl- en voedingsadviezen
Vitamine B12 in voeding is uitsluitend van dierlijke herkomst en zit in vlees, vis, schelpdieren, gevogelte, zuivel en eieren. Omdat de genoemde voedingsmiddelen niet geconsumeerd worden door veganisten is suppletie altijd noodzakelijk. Suppletie voor vegetariërs is alleen noodzakelijk als ervoor gekozen wordt om geen (of niet voldoende) zuivel, eieren en/of met B12-verrijkte voedingsmiddelen te consumeren. Er bestaan supplementen die geschikt zijn voor vegetariërs en veganisten.
Aanvullende laboratoriumtesten
In sommige gevallen kan het zinvol zijn om nog andere laboratoriumtesten af te nemen, u kunt hierbij denken aan de volgende testen (deze lijst is uiteraard niet uitputtend):
Wanneer is een herbepaling zinvol?
Tijdens vitamine B12-suppletie stijgt de bloedspiegel snel, terwijl het aanvullen van de levervoorraad drie tot zes maanden kan duren. Het is van belang dat de herbepaling gedaan wordt op het moment dat de persoon (minimaal) twee maanden gestopt is met vitamine B12-suppletie. Herbepaling van de vitamine B12-status is daarom zinvol na een periode van vijf tot acht maanden.
Belangrijk
Deze informatie is bestemd voor beroepsbeoefenaren in de (complementaire) gezondheidszorg. Het is de verantwoordelijkheid van de therapeut om te zorgen voor een adequate behandeling op basis van de gegeven analyseresultaten, te controleren op mogelijke interacties met geneesmiddelen en, indien van toepassing, de cliënt bijtijds door te verwijzen naar een huisarts.