Rode gist rijst

Rode gist rijst komt uit China, maar wordt van oudsher niet overal in China gegeten. In verschillende provincies in het zuidoosten van China (waaronder Jiangsu, Fujian, Jiangxi, Zhejiang en Shanghai) zijn mensen meer dan 2000 jaar geleden begonnen met het fermenteren van witte rijst met de gist Monascus purpureus. Hierdoor kreeg de rijst een dieprode kleur. Rode gist rijst (red yeast rice, red mold rice, anka, rode koji, xuezhikang, hong qu, chi qu) maakt tot de dag van vandaag deel uit van de dagelijkse voeding (als smaakmaker, conserveringsmiddel en natuurlijke kleurstof) en het is opmerkelijk, dat juist deze provincies de laagste cardiovasculaire sterfte van heel China hebben.(1) Rode gist rijst is binnen de traditionele Chinese geneeskunde een beproefd middel voor verbetering van spijsvertering en bloedcirculatie en versterking van het hart. In Westerse landen wordt rode gist rijst vooral gebruikt als voedingssupplement tegen hyperlipidemie/dyslipidemie (verhoogde/afwijkende bloedlipidenconcentraties). Hyperlipidemie is één van de bekende risicofactoren voor hart- en vaatziekten. De Cholesterol Treatment Trialists’ Collaboration heeft berekend dat verlaging van de LDL-cholesterolspiegel met 1,0 mmol/l is geassocieerd met daling van de sterftekans met 9% en daling van de kans op ernstige cardiovasculaire events (zoals hart- of herseninfarct) met 25%.(2)

Dyslipidemie is in veel gevallen het gevolg van verkeerde eet- en leefgewoonten en overgewicht. De beste strategie is dan natuurlijk om af te vallen en te zorgen voor een gezond eetpatroon, voldoende lichaamsbeweging en de nodige ontspanning. Cholesterolverlagende middelen horen op de tweede plaats te komen, als ze al nodig zijn. De laatste jaren is er namelijk veel discussie over nut en noodzaak van (sterke) cholesterolverlaging. Afgezien van deze discussie is de praktijk dat veel mensen statines krijgen voorgeschreven. Rode gist rijst is het bekendste natuurlijke alternatief voor mensen die geen statines (HMG-CoA reductaseremmers) willen of kunnen gebruiken. Ten minste 10 tot 20% van de mensen die statines gebruiken, met name vrouwen, hebben significante bijwerkingen zoals vermoeidheid (statines zijn mitochondriale toxines), spierproblemen (spierpijn, spierzwakte, spierontsteking, spierafbraak), spijsverteringsklachten en mentale klachten (vergeetachtigheid, concentratieproblemen, sufheid).(3,4) Het gebruik van statines is ook geassocieerd met gewichtstoename en een grotere kans op onder meer leverbeschadiging, nierziekte, perifere neuropathie en diabetes type 2.(5-8) Daar komt nog bij dat sommige wetenschappers van mening zijn dat statines geen bescherming bieden tegen atherosclerose en hartfalen, maar deze juist bevorderen.(9)

In een artikel in het Pharmaceutisch Weekblad (het officiële vakblad van de KNMP, Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie) is bevestigd dat rode gist rijst de LDL-spiegel in dezelfde mate verlaagt als statines, maar beter wordt verdragen en daarom een geschikt alternatief is voor mensen die intolerant zijn voor statines.(10) Een andere conclusie zou kunnen zijn dat rode gist rijst (van hoge kwaliteit) bij dyslipidemie de voorkeur geniet boven statines vanwege het betere veiligheidsprofiel.

Rode gist rijst bevat een combinatie van medicinale inhoudsstoffen met synergetische activiteit, waaronder:(10-16)

• Monacolines: 75-90% is monacoline K (dat dezelfde structuur heeft als het synthetische lovastatine), daarnaast bevat rode gist rijst dertien andere monacolines;
• Fytosterolen (bètasitosterol, campesterol, stigmasterol, sapogenine);
• Flavonoïden: isoflavonen, tanninen;
• Enkelvoudig onverzadigde en meervoudig onverzadigde vetzuren, B-vitamines, mineralen, GABA (gamma-aminoboterzuur)
• Antioxidanten waaronder DMA (dimerumic acid) en DFC (deferricoprogen);
• Pigmenten: rode pigmenten zoals monascorubramine en rubropunctamine, oranje pigmenten zoals monascorubrine en rubropunctatine; gele pigmenten zoals ankaflavine en monascine, overige pigmenten (onder meer monapurfluore A en B, monascopyridines C en D, monasfluore A en B).

Rode gist rijst is niet hetzelfde als een statine, alhoewel het monacolines bevat met hetzelfde werkingsmechanisme als statines. Statines bevatten één stof in een hoge dosering, terwijl rode gist rijst een combinatie van werkzame stoffen in (veilige) lagere doseringen bevat. Hierdoor verlaagt rode gist rijst met 5-10 mg monacoline K per dag de LDL-spiegel even goed als 20- 40 mg lovastatine per dag.(17) Het synthetische lovastatine wordt aangeboden in de lactonvorm* (zie figuur 1), die in de lever nog moet worden omgezet in de actieve, zure vorm, terwijl het natuurlijke monacoline K al voor een belangrijk deel (40-60%) bestaat uit de (actieve) zure vorm. Het is waarschijnlijk de lactonvorm (in hoge dosering zoals in een statine) die bijwerkingen veroorzaakt.(18) De bijwerkingen die statines veroorzaken, worden doorgaans niet gezien bij gebruik van rode gist rijst.(19-23)

Figuur 1: Monacoline K in (A) lactonvorm (zoals lovastatine) en (B) zure vorm. (84)

Verlaging van bloedlipiden die hart- en vaatziekten bevorderen (LDL-cholesterol, triglyceriden, lipoproteïne A) en verhoging van het gunstige HDL-cholesterol is het resultaat van de gezamenlijke (synergetische) effecten van monacolines en andere bioactieve stoffen in rode gist rijst.(24,25) Monacolines remmen (net als statines) HMG-CoA reductase (3-hydroxy-3-methylglutaryl co-enzym A-reductase), het snelheidsbeperkende enzym bij de cholesterolbiosynthese in de lever. Monacolines verlagen vooral de LDL- en totaalcholesterolspiegel. Andere inhoudsstoffen in rode gist rijst zoals fytosterolen, isoflavonen en pigmenten (waaronder monascine en ankaflavine) en enkelvoudig onverzadigde vetzuren dragen ook significant bij aan verbetering van de bloedlipidenspiegels. Monascine en ankaflavine, bijvoorbeeld, verlagen de LDL-, totaalcholesterol- en triglyceridenspiegels en verhogen de HDL-cholesterolspiegel.( 25-27) De effecten van monascine en ankaflavine zijn mede toe te schrijven aan verhoging van apo-A1* (apolipoproteïne A1), waardoor de vorming van HDL-deeltjes toeneemt, en verlaging van ACAT* (acyl coenzyme-A cholesterol acyltransferase), MTP* (microsomal triglyceride transfer protein) en apo-B100* (apolipoproteïne B100), waardoor de synthese van LDL-deeltjes afneemt en de triglyceridenspiegel daalt. Monascine en ankaflavine stimuleren daarnaast de omzetting van LDL-cholesterol in galzuren (ze verhogen de expressie van LDL-receptoren waardoor meer LDL-cholesterol naar de lever wordt getransporteerd en gemetaboliseerd) en verlagen de cholesterol(her)opname in het maagdarmkanaal (door remming van het enzym Niemann-Pick C1-like 1*), waardoor meer cholesterol met de ontlasting wordt uitgescheiden.(25) Fytosterolen in rode gist rijst zorgen voor verlaging van de LDL- en totaalcholesterolspiegel door remming van de intestinale absorptie van cholesterol en verhoging van de afbraak van LDL-cholesterol (door verhoging van de expressie van LDL-receptoren).(28-30) Isoflavonen dragen bij aan verlaging van de cholesterolspiegel door het stimuleren van de uitscheiding van galzuren.(30)

* = Zie verklarende woordenlijst.

Klinische studies laten zien dat rode gist rijst de LDL-cholesterolspiegel met 10- 36% kan verlagen en de triglyceridenspiegel met 13-44%.(17,19-21,31-37) De eerste belangrijke meta-analyse over rode gist rijst dateert uit 2006.(31) Uit de meer dan 50 beschreven klinische studies blijkt dat rode gist rijst na 8-12 weken zorgt voor significante verlaging van de cholesterolspiegel, vergeleken met placebo. De totaalcholesterolspiegel daalde met gemiddeld 0,91 mmol/l (35 mg/dl), de LDL-cholesterolspiegel met 0,73 mmol/L (28 mg/ dl), terwijl de HDL-cholesterolspiegel met 0,15 mmol/L (5,8 mg/dl) toenam.(31) Het cholesterolverlagende effect is vergelijkbaar met statines. Tevens daalde de triglyceridenspiegel met gemiddeld 0,41 mmol/l (36,5 mg/dl). In een tweede (meta-)analyse uit 2012 zijn de gegevens van 11 studies samengevat. De onderzoekers concluderen opnieuw dat rode gist rijst even effectief is als statines.(35) Een derde meta-analyse uit 2014 selecteerde uit honderden studies 13 placebogecontroleerde studies van hoge kwaliteit (gepubliceerd tussen 1999 en 2013) en analyseerde de onderzoeksgegevens van in totaal 804 deelnemers.(21) Rode gist rijst zorgde voor daling van de totaalcholesterolspiegel, LDL-cholesterolspiegel en triglyceridenspiegel met respectievelijk 0,97 mmol/l, 0,87 mmol/l en 0,23 mmol/l, terwijl de HDL-cholesterolspiegel alleen in de Europese (en niet de Amerikaanse of Aziatische) studies significant steeg met 0,12 mmol/l.

In een meta-analyse uit 2015 was de conclusie na analyse van 20 studies dat rode gist rijst de LDL-cholesterolspiegel met gemiddeld 1,02 mmol/l verlaagt, vergeleken met placebo, en even goed werkt als statines.(20) Rode gist rijst veroorzaakt geen significante bijwerkingen (anders dan placebo) en is geschikt voor mensen die intolerant zijn voor statines.(19,20) In een Belgische studie waarin een groep artsen rode gist rijst of placebo innam, verlaagde rode gist rijst de LDL-cholesterolspiegel met 36% en de totaalcholesterolspiegel met 15%, vergeleken met placebo.(36) Rode gist rijst is ook effectief bij dyslipidemie door nefrotisch syndroom* of familiaire hypercholesterolemie.(21,38,39) De in klinische studies gebruikte doseringen varieerden van 1200-4800 mg/dag met circa 5-20 mg monacolines.

In 2011 heeft de EFSA (European Food Safety Authority) een wetenschappelijk rapport opgesteld over rode gist rijst.(40) De EFSA concludeert dat rode gist rijst zorgt voor significante verlaging van de totaalcholesterol- en LDL-cholesterolspiegel bij een dagdosis rode gist rijst met 10 mg monacoline K. Vanwege de veronderstelde verhoogde kans op bijwerkingen mag rode gist rijst vanaf juni 2022 niet meer dan 3 mg monacolines per dagdosis bevatten.

* = Zie verklarende woordenlijst.

Rode gist rijst gaat (sub)klinische atherosclerose, endotheeldisfunctie* en arteriële stijfheid* tegen, mede door verbetering van de bloedlipidenspiegels, ontstekingsremming en verlaging van oxidatieve stress.(21,25,27,41-44) In diverse preklinische en klinische studies zijn de effecten van rode gist rijst op hart en bloedvaten onderzocht.

• Twee in-vitro studies met (humane) endotheelcellen en gladde spiercellen uit de aorta laten zien dat rode gist rijst de negatieve effecten tegengaat van het ontstekingsbevorderende, pro-atherogene cytokine TNF-α (tumornecrosisfactor-alfa).(41,42) Rode gist rijst remde significant TNF-alfa geïnduceerde oxidatieve stress en NFkB* activering (Nuclear Factor kappa B bevordert ontstekingen) in endotheelcellen en gladde spiercellen, de expressie van VCAM-1* (vascular cell adhesion molecule-1) en E-selectine* in endotheelcellen, en de expressie van MMP-2* en MMP-9* in gladde spiercellen. In een derde in-vitro studie met aorta-endotheelcellen remde rode gist rijst homocysteïne-geïnduceerde stijging van de expressie van VCAM-1* (vascular cell adhesion molecule- 1), NF-κB* activering en oxidatieve stress.(45) Een verhoogde homocysteïnespiegel is een onafhankelijke risicofactor voor hart- en vaatziekten. De drie in-vitro studies leveren wetenschappelijk bewijs dat rode gist rijst atherosclerose remt.
• Preklinisch onderzoek suggereert dat rode gist rijst verwijding van de aorta in de buik (abdominale aorta-aneurysma) tegengaat. In een dierstudie remde rode gist rijst atherosclerose en de ontwikkeling van abdominale aorta-aneurysma, geïnduceerd door angiotensine-II.(46) Deze effecten van rode gist rijst, concludeerden de onderzoekers, waren te wijten aan cholesterolverlaging en ontstekingsremming (met daling ICAM-1*, VCAM-1*, MMP-2*).(46)
• In atherosclerotische plaques leidt overexpressie van TF* (Tissue Factor) in daar aanwezige macrofagen tot een verhoogde stollingsneiging en een grotere kans op atherotrombose*. Wetenschappers toonden aan dat rode gist rijst de overexpressie van TF in macrofagen, geïnduceerd door geoxideerd LDL-cholesterol, significant en dosisafhankelijk remt en dat beter doet dan lovastatine.(47) Rode gist rijst remde tevens de verhoogde stollingsneiging bij proefdieren met atherosclerose, geïnduceerd door een cholesterolrijk dieet.(47)
• In een placebogecontroleerde studie met 36 proefpersonen met coronaire microvasculaire ziekte (waarbij de doorbloeding van de hartspier is verminderd door vernauwing van de kleine bloedvaten) en inspanningsgeïnduceerde angina pectoris leidde suppletie met rode gist rijst tot een betere conditie van de bloedvaten en afname van inspanningsgeïnduceerde ischemie. De afname van klachten is vermoedelijk mede het gevolg van verlaging van het vaatvernauwende peptide endotheline-1* (-47%), de ontstekingsmarkers hs-CRP* (-44%) en IL-6 (-38%), en LDL-cholesterol (-26%).(43)
• In een placebogecontroleerde studie met 50 proefpersonen met kransvatziekte leidde suppletie met rode gist rijst (1200 mg/dag gedurende 6 weken) tot significante verbetering van de (pre- en postprandiale) endotheelfunctie door sterke ontstekingsremmende en lipidenverlagende effecten.(44)
• Bij 40 proefpersonen met gematigde hypercholesterolemie zorgde suppletie met rode gist rijst (met 10 mg monacolines per dagdosis) en coenzym Q10 (30 mg/dag) gedurende 6 maanden tot significante daling van de LDL-cholesterolspiegel met 26,3% (placebo +3,4%), significante verbetering van de endotheelfunctie (+ 6% tegenover -0,3% in de placebogroep) en significante vermindering van arteriële stijfheid*.(48)

* = Zie verklarende woordenlijst.

Suppletie met rode gist rijst verbetert de prognose bij mensen met kransvatziekte, die een hartinfarct hebben doorgemaakt. In de Chinese Coronary Secundary Prevention Study (CCSP studie) namen 4870 proefpersonen met een hartinfarct in de voorgeschiedenis gedurende 4,5 jaar rode gist rijst in (met 10-12,8 mg monacoline K per dag) of placebo. Langdurige suppletie met rode gist rijst zorgde voor significante verlaging van de kans op een nieuwe ‘majeure cardiovasculaire event’ (niet-fataal hartinfarct, niet-fatale beroerte, cardiovasculaire sterfte) met 45%.(22) De LDL-spiegel daalde door gebruik van rode gist rijst met gemiddeld 20% en de triglyceridenspiegel met 15%, terwijl de HDL-spiegel steeg met 5%. Het aantal noodzakelijke bypassoperaties nam door suppletie met rode gist rijst met 33% af, vergeleken met placebo. De CCSP studie lijkt, wat betreft studie-opzet en kenmerken van de proefpersonen, sterk op de CARE (Cholesterol and Recurrent Events) studie met pravastatine.(49) Bij het naast elkaar leggen van de onderzoeksresultaten valt op dat pravastatine de bloedlipidenspiegels iets beter lijkt te verlagen dan rode gist rijst, terwijl rode gist rijst de kans op majeure cardiovasculaire events iets beter verlaagt.(22,23,49) De grootschalige CCSP studie is opgenomen in een systematische review van 22 klinische studies (met in totaal 6520 proefpersonen) naar het effect van rode gist rijst bij kransvatziekte met dyslipidemie.(23) De onderzoekers stelden vast dat suppletie met rode gist rijst, vergeleken met placebo, zorgt voor significante verlaging van de kans op hartinfarct (-61%), bypassoperatie (-33%), cardiovasculaire sterfte (-31%) en sterfte door alle oorzaken (-33%). Rode gist rijst is hierbij even effectief als simvastatine. Zoals verwacht zorgde rode gist rijst voor significante verbetering van de bloedlipidenspiegels (LDL-, HDL- en totaalcholesterol, triglyceriden).(23)

Preklinische studies (in-vitro studies, dierstudies) doen vermoeden dat rode gist rijst meer gezondheidseffecten heeft dan hierboven beschreven. Of rode gist rijst deze effecten ook bij de mens heeft, en welke dosering nodig is voor de waargenomen effecten, is nog onvoldoende onderzocht.

Verlaging bloedglucosespiegel
Diverse preklinische studies hebben aangetoond dat rode gist rijst de bloedglucosespiegel verlaagt bij metabool syndroom en diabetes mellitus door het tegengaan van insulineresistentie, beschermen van de insulineproducerende β-cellen in de alvleesklier tegen oxidatieve beschadiging en bevorderen van regeneratie van reeds beschadigde β-cellen.(15,27,50-57)

Tegengaan leververvetting
Rode gist rijst beschermt de lever mogelijk tegen niet-alcoholische leververvetting (geïnduceerd door metabool syndroom/obesitas) en alcoholische leververvetting.(58-60)

Vermindering (toename) vetmassa
Er zijn aanwijzingen dat rode gist rijst obesitas-gerelateerde ontsteking remt en toename van de vetmassa tegengaat door het remmen van de proliferatie en differentiatie van pre-adipocyten en stimuleren van lipolyse in adipocyten. (51,58,61) In een dierstudie leidde een vetrijk dieet door suppletie met rode gist rijst tot minder gewichtstoename en kleinere vetcellen, vergeleken met de controlegroep.(51) Rode gist rijst kan de eetlust enigszins remmen.(51)

Bescherming tegen diabetescomplicaties
Dieronderzoek suggereert dat rode gist rijst beschermt tegen diabetescomplicaties zoals nefropathie.(50)

Lichte bloeddrukverlagende werking
Rode gist rijst verlaagt mogelijk de bloeddruk.( 15,62-65) Een meta-analyse uit 2015 van humane klinische studies concludeert dat er aanwijzingen zijn dat rode gist rijst een milde bloeddrukverlagende werking heeft, maar dat meer onderzoek nodig is.(63) De combinatie van rode gist rijst (met 10,8 mg monacolines per dag) en polyfenolen uit olijfolie (met 9,32 mg hydroxytyrosol per dag) leidde in een humane studie met 50 proefpersonen met metabool syndroom tot significante daling van de systolische en diastolische bloeddruk met respectievelijk 10 en 7 mmHg.(66) Een andere, placebogecontroleerde studie liet zien dat langdurig gebruik van rode gist rijst diastolische disfunctie van het linker ventrikel (dat kan leiden tot hartfalen) significant tegengaat bij mensen met hypertensie, vermoedelijk door remming van fibrose en ontsteking.(67) Het effect van rode gist rijst op de hartfunctie was onafhankelijk van bloeddruk en bloedlipidenspiegels.

Remming osteoporose
Een dierstudie en in-vitro studie leveren aanwijzingen dat rode gist rijst beschermt tegen (postmenopauzale) osteoporose.(68,69)

Neuroprotectie
Verschillende preklinische studies laten zien dat rode gist rijst een neuroprotectieve werking heeft, cognitieve achteruitgang remt en invloed heeft op het ziekteproces bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson.(12-14,70-72)

Anticarcinogene werking
Er zijn aanwijzingen dat rode gist rijst anticarcinogene effecten heeft (dikke darm, borst, prostaat, mond, lever).(16,73-78) In een dierstudie remde rode gist rijst significant (androgeen-afhankelijke, androgeenonafhankelijke) prostaatkanker.(74)

Het is belangrijk gebruik te maken van een rode gist rijst supplement van constante, hoge (niet-genetisch gemodificeerde, bij voorkeur biologische) kwaliteit. Hierbij is het van belang dat het monacolinegehalte per dagdosis hoog genoeg is en de andere werkzame bestanddelen ook ruim vertegenwoordigd zijn. Helaas is in de meeste voedingssupplementen met rode gist rijst alleen het gehalte monacoline K gemeten. Het gehalte aan, en de werkzaamheid van overige medicinale inhoudsstoffen is onbekend. Dit betekent dat onduidelijk is welke effecten een supplement met rode gistrijst precies heeft naast verbetering van dyslipidemie. Uit onderzoek is gebleken dat aan sommige (Amerikaanse) rode gist rijst supplementen synthetische lovastatine was toegevoegd, hetgeen verklaart dat sommige mensen bijwerkingen kregen van rode gist rijst zoals bij gebruik van een statine.(10) Supplementen met rode gist rijst dienen tevens aantoonbaar gecontroleerd te zijn op citrinine, een mycotoxine dat kankerverwekkend is en schadelijk is voor zenuwstelsel, lever en nieren.(26,79) Een dagdosis rode gist rijst bevat idealiter 10 mg monacoline K.(40) Helaas mogen rode gist rijst supplementen sinds juni 2022 niet meer dan 3 mg monacolinen per dagdosis bevatten omdat vanaf die dosis bijwerkingen zouden kunnen optreden zoals spierpijn.

Rode gist rijst wordt al meer dan 2000 jaar in China geconsumeerd zonder nadelige gevolgen voor de gezondheid. In humane klinische studies en toxicologisch (dier) onderzoek is aangetoond dat suppletie met rode gist rijst (van hoge kwaliteit) ook veilig is.(31,50,80,81) Gebruik van rode gist rijst kan in sommige gevallen leiden tot stijging van de bloedleverwaarden (ALT, alaninetransaminase en AST, aspartaattransaminase), maar deze blijven binnen de normaalwaarden.(21) Rode gist rijst heeft geen negatieve invloed op de spieren en veroorzaakt geen stijging van de serumcreatinekinasespiegel (een marker voor spierschade), terwijl statines de creatinekinasespiegel wel kunnen verhogen.(25) Rode gist rijst veroorzaakt geen significante bijwerkingen (anders dan placebo) en wordt doorgaans goed verdragen door mensen met statine-intolerantie, die eerder last kregen van statinegeïnduceerde myalgie.(19,21)

• Overgevoeligheid voor ingrediënten in rode gist rijst
• Ernstige nier- en leveraandoeningen
• Hoge inname van alcohol
• Zwangerschap en het geven van borstvoeding

• Monacolines in rode gist rijst verlagen de synthese van co-enzym Q10; aanvullende suppletie met co-enzym Q10 (bij voorkeur ubiquinol, bijvoorbeeld 30-50 mg per dag) bij gebruik van rode gist rijst is te overwegen.(61)
• Een (ernstig) vitamine D-tekort kan theoretisch leiden tot bijwerkingen van rode gist rijst. Zorg voor een voldoende hoge serumcalcidiolspiegel (≥75-80 nmol/l).(90)
• Rode gist rijst (naast zinksuppletie) vermindert mogelijk geheugen- en leerproblemen en leverontsteking, veroorzaakt door (langdurige) zinkdeficiëntie (dierstudies).(82,83)
• Rode gist rijst verbetert dyslipidemie geïnduceerd door antipsychotica.(84)
• Bij dyslipidemie kan rode gist rijst goed worden gecombineerd met onder meer berberine, nattokinase, policosanol, groene thee-extract, omega 3-vetzuren en/of psyllium.(85-89)
• Monacoline K wordt omgezet door het CYP3A4-enzym in de lever. Rode gist rijst kan een wisselwerking hebben met medicijnen die ook worden gemetaboliseerd door CYP3A4, zoals onder andere ciclosporine, fusidinezuur, macrolide antibiotica, antimycotische azoolderivaten en HIV-proteaseremmers. Gelijktijdig gebruik wordt afgeraden.
• Gecombineerd gebruik met statines, fibraten of hoge doseringen niacine (>1000 mg per dag) kan het risico op bijwerkingen van deze middelen verhogen.
• Grapefruitsap en grapefruits kunnen de bloedspiegel van monacoline K verhogen en de werking van monacoline K versterken; wees terughoudend met het gebruik van grapefruit(sap).
• Rode gist rijst kan de werking van bepaalde anticoagulantia (coumarinederivaten zoals acenocoumarol) mogelijk licht versterken. De bloedstolling dient regelmatig gecontroleerd te worden bij gelijktijdig gebruik.

ACAT: acyl coenzyme-A cholesterol acyltransferase, een membraangebonden eiwit dat een rol speelt in de intracellulaire cholesterolhomeostase en daarnaast betroken is bij de vorming van lipoproteïnen in lever en dunne darm. Verlaging van de activiteit van ACAT is geassocieerd met verbetering van hyperlipidemie en remming van atherosclerose.
Apo-A1: apolipoproteïne A1, HDL-deeltjes bestaan voor ongeveer 70% uit apo-A1.
Apo-B100: apolipoproteïne B100 is het belangrijkste eiwit in LDL-cholesterol.
Atherotrombose: afsluiting van een arterie (slagader) door een trombus (bloedprop).
Arteriële stijfheid: arteriële stijfheid is een van de vroegst waarneembare manifestaties van verslechterende structuur en functie van de slagaderlijke vaatwand. Hierbij is de PWV verhoogd (de Pulse Wave Velocity, de snelheid waarmee drukgolven door de slagaders gaan, die ontstaan bij de hartslag). Arteriële stijfheid verhoogt de kans op ernstige cardiovasculaire events (zoals hartinfarct en beroerte) en dementie.
Endotheeldisfunctie: endotheelcellen registreren fysische en chemische veranderingen in de bloedcirculatie en reageren hierop met aanpassingen van hun vorm en met de productie van fysiologisch werkzame stoffen. De (lokale) homeostase wordt in balans gehouden door precieze regulering van stoffen die onder meer invloed hebben op bloedtoevoer (vaatvernauwing/vaatverwijding), bloedstolling, lokale ontstekingen en oxidatieve processen. Een verstoorde functie van endotheelcellen (endotheeldisfunctie) bevordert onder meer atherosclerose en hypertensie.
Endotheline-1: een peptide (geproduceerd door endotheelcellen en gladde spiercellen in bloedvaten en macrofagen) dat zorgt voor sterke vaatvernauwing en bloeddrukverhoging en een rol speelt in de pathogenese van atherosclerose.
E-selectine: endothelial-leukocyte adhesion molecule-1, adhesiemolecuul (geproduceerd door vaatendotheel) die een rol speelt in de pathogenese van atherosclerose, correleert met de ernst van atherosclerose en een voorspeller is van hart- en vaatziekten.
hs-CRP: high-sensitive C-reactive protein, een biomarker voor ontsteking en onafhankelijke risicofactor voor atherosclerose en kransvatziekte; verhoging van hs-CRP is geassocieerd met een grotere kans op cardiovasculaire events.
ICAM-1: intercellular adhesion molecule 1, een adhesiemolecuul (geproduceerd door vaatendotheel) die correleert met de ernst van atherosclerose en een voorspeller is van toekomstige cardiovasculaire events.
Lacton: een cyclische organische verbinding waarbij de ring is gesloten door de vorming van een ester tussen een carboxyl- (-COOH) en een hydroxylgroep (-OH) in hetzelfde molecuul.
MMP-2/MMP-9: matrix metalloproteïnase-2 en -9, deze enzymen breken extracellulaire matrix af en bevorderen atherosclerose.
MTP: microsomal triglyceride transfer protein, een eiwit in levercellen dat betrokken is bij de vetstofwisseling en de vorming van lipoproteïnen. Remming van MTP is geassocieerd met daling van de LDL-cholesterolen triglyceridenspiegel.
Nefrotisch syndroom: een chronische nieraandoening, gekenmerkt door proteïnurie (eiwitverlies in de urine), hypoalbuminemie (een te laag albuminegehalte in het bloed), oedeem (vochtophoping in de weefsels of buikholte) en hyperlipidemie.
NF-κB: nuclear factor kappa B, een groep transcriptiefactoren die een belangrijke rol spelen bij de regulatie van ontstekingen, afweerreacties en celdeling, -differentiatie en –overleving.
Niemann-Pick C1-like 1: een transporteiwit in de darmslijmvliezen dat zorgt voor actieve (re)absorptie van cholesterol uit het spijsverteringskanaal.
TF: Tissue Factor, tromboplastine of trombokinase is een fosfolipide dat vrijkomt bij trauma uit endotheelcellen en andere cellen waaronder macrofagen en dat de bloedstolling op gang brengt.
VCAM-1: vascular cell adhesion molecule 1, een adhesiemolecuul (geproduceerd door vaatendotheel) die net als ICAM-1 en E-selectine een belangrijke rol speelt bij (de progressie van) atherosclerose.

1. Gold RA et al. The color of rice and the Chinese paradox. Ann Nutr Metab. 2016;68(2):128-9.
2. Mihaylova B et al. Cholesterol Treatment Trialists’ (CTT) Collaborators. The effects of lowering LDL cholesterol with statin therapy in people at low risk of vascular disease: metaanalysisof individual data from 27 randomised trials. Lancet 2012;380:581-590.
3. Neustadt J et al. Medication-induced mitochondrial damage and disease. Mol Nutr Food Res. 2008;52(7):780-8.
4. Muldoon MF et al. Randomized trial of the effects of simvastatin on cognitive functioning in hypercholesterolemic adults. Am J Med. 2004;117(11):823-9.
5. Acharya T et al. Statin use and the risk of kidney disease with long-term follow-up (8.4-year study). Am J Cardiol. 2016;117(4):647-55.
6. Sattar N et al. Statins and risk of incident diabetes: a collaborative meta-analysis of randomised statin trials. Lancet. 2010;375(9716):735-42.
7. Sugiyama T eet al. Different time trends of caloric and fat intake between statin users and nonusers among US adults: gluttony in the time of statins? JAMA Intern Med. 2014;174(7):1038-45.
8. Gaist D et al. Statins and risk of polyneuropathy: a case-control study. Neurology. 2002;58(9);1333-7.
9. Okuyama H et al. Statins stimulate atherosclerosis and heart failure: pharmacological mechanisms. Expert Rev Clin Pharmacol. 2015;8(2):189-99.
10. Brouwers K et al. Rode gistrijst goed alternatief bij intolerantie voor statines. Pharm Weekbl. 2015;150:34-35.
11. Silveira ST et al. Pigment production by Monascus purpureus in grape waste using factorial design. LWT-Food Sci Technol. 2008;41(1):170-174.
12. Lee BH et al. Dimerumic acid, a novel antioxidant identified from Monascus-fermented products exerts chemoprotective effects: mini review. J Functional Foods 2013;5(1):2-9.
13. Tseng WT et al. The ameliorative effect of Monascus purpureus NTU 568-fermented rice extracts on 6-hydroxydopamine-induced neurotoxicity in SH-SY5Y cells and the rat model of Parkinson’s disease. Food Funct. 2016;7(2):752-62.
14. Tseng WT et al. Neuroprotective effects of dimerumic acid and deferricoprogen from Monascus purpureus NTU 568-fermented rice against 6-hydroxydopamine-induced oxidative stress and apoptosis in differentiated pheochromocytoma PC-12 cells. Pharm Biol. 2016;54(8):1434-44.
15. Shi YC et al. Red mold, diabetes, and oxidative stress: a review. Appl Microbiol Biotechnol. 2012;94:47-55.
16. Hsu YW et al. New anti-inflammatory and anti-proliferative constituents from fermented red mold rice Monascus purpureus NTU 568. Molecules. 2010;15(11):7815-24.
17. Gordon RY et al. The role of red yeast rice for the physician. Curr Atheroscler Rep. 2011;13(1):73-80.
18. Schirris TJ et al. Statin-Induced Myopathy Is Associated with Mitochondrial Complex III Inhibition. Cell Metab. 2015;22(3):399- 407.
19. Becker DJ et al. Red yeast rice for dyslipidemia in statin-intolerant patients: a randomized trial. Ann Intern Med 2009;150:830– 839, W147–W149.
20. Gerards MC et al. Traditional Chinese lipid lowering agents red yeast rice results in significant LDL reduction but safety is uncertain – a systematic review and meta-analysis. Artherosclerosis 2015;240:415-23.
21. Li Y et al. A meta-analysis of red yeast rice: an effective and relatively safe alternative approach for dyslipidemia. PLoS One. 2014;9(6):e98611.
22. Lu Z et al. Effect of Xuezhikang, an extract from red yeast Chinese rice, on coronary events in a Chinese population with previous myocardial infarction. Am J Cardiol 2008;101(12):1689- 1693.
23. Shang Q et al. A systematic review of xuezhikang, an extract from red yeast rice, for coronary heart disease complicated by dyslipidemia. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:636547.
24. Heber D et al. Cholesterol-lowering effects of a proprietary Chinese red-yeast-rice dietary supplement. Am J Clin Nutr 1999;69:231-236.
25. Wei W et al. Hypolipidemic and anti-atherogenic effects of long-term cholestin (Monascus purpureus-fermented rice, red yeast rice) in cholesterol fed rabbits. J Nutr Biochem 2003;14:314- 8.
26. Lee CL et al. Development of Monascus fermentation technology for high hypolipidemic effect. Appl Microbiol Biotechnol. 2012;94:1449-1459.
27. Lee CH et al. Monascin and ankaflavin have more anti-atherosclerosis effect and less side effect involving increasing creatinine phosphokinase activity than monacolin K under the same dosages. J Agric Food Chem. 2013;61(1):143-50.
28. AbuMweis SS et al. Plant sterols/stanols as cholesterol lowering agents: A meta-analysis of randomized controlled trials. Food Nutr Res. 2008;52.
29. Plat J et al. Effects of plant stanol esters on LDL receptor protein expression and on LDL receptor and HMG-CoA reductase mRNA expression in mononuclear blood cells of healthy men and women. FASEB J. 2002;16(2):258-260.
30. Feng D et al. Isoflavones and phytosterols contained in Xuezhikang capsules modulate cholesterol homeostasis in high-fat diet mice. Acta Pharmacol Sin. 2015;36(12):1462-72.
31. Liu J, Zhang J, Shi Y, Grimsgaard S, Alraek T, Fonnebo V. Chinese red yeast rice (Monascus purpureus) for primary hyperlipidemia: a meta-analysis of randomized controlled trials. Chin. Med. 2006;1:4.
32. Wang J et al. Multicenter clinical trial of the serum lipidlowering effects of a Monascus purpureus (red yeast) rice preparation from traditional Chinese medicine. Curr Ther Res. 1997;58(12):964-978.
33. Ross SM. Red yeast rice: efficacy and tolerability of Monascus purpureus yeast, for treatment of hyperlipidemia in patients with statin-associated myalgias. Holist Nurs Pract. 2012;26:173-175.
34. Venero CV et al. Lipid-lowering efficacy of red yeast rice in a population intolerant to statins. Am J Cardiol. 2010;105:664-666.
35. Yang CW et al. The effect of red yeast rice (Monascus pupureus) in dyslipidemias and other disorders. Compl Ther Med 2012;20:466-74.
36. Verhoeven V et al. Red yeast lowers cholesterol in physicians: a double blind placebo controlled randomized trial. BMC Compl Altern Med 2013;13:178-85.
37. Journoud M et al. Red yeast rice: a new hypolipidemic drug. Life Sci. 2004;74(22):2675-83.
38. Gheith O et al. Efficacy and safety of Monascus purpureus Went rice in subjects with secondary hyperlipidemia. Clin Exp Nephrol. 2008;12:189-194.
39. Guardamagna O et al. The treatment of hypercholesterolemic children: efficacy and safety of a combination of red yeast rice extract and policosanols. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2011;21:424- 429.
40. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA); Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to monacolin K from red yeast rice and maintenance of normal blood LDL-cholesterol concentrations (ID 1648, 1700) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 2011;9(7):2304.
41. Lin CP et al. Inhibition of endothelial adhesion molecule expression by Monascus purpureus-fermented rice metabolites, monacolin K, ankaflavin, and monascin. J Sci Food Agric. 2011;91(10):1751-8.
42. Lin CP et al. Monascus purpureus-fermented rice inhibits tumor necrosis factor-α-induced upregulation of matrix metalloproteinase 2 and 9 in human aortic smooth muscle cells. J Pharm Pharmacol. 2011;63(12):1587-94.
43. Li JJ et al. Xuezhikang, an extract of cholestin, decreases plasma inflammatory markers and endothelin-1, improve exerciseinduced ischemia and subjective feelings in patients with cardiac syndrome X. Int J Cardiol. 2007;122(1):82-4.
44. Zhao SP et al. Xuezhikang, an extract of cholestin, protects endothelial function through antiinflammatory and lipid-lowering mechanisms in patients with coronary heart disease. Circulation. 2004;110(8):915-20.
45. Lin CP et al. Cholestin (Monascus purpureus rice) inhibits homocysteine-induced reactive oxygen species generation, nuclear factor-kappaB activation, and vascular cell adhesion molecule- 1 expression in human aortic endothelial cells. J Biomed Sci. 2008;15(2):183-96.
46. Xie X et al. Chinese red yeast rice attenuates the development of angiotensin II-induced abdominal aortic aneurysm and atherosclerosis. J Nutr Biochem. 2012;23(6):549-56.
47. Li P et al. Xuezhikang, extract of red yeast rice, inhibited tissue factor and hypercoagulable state through suppressing nicotinamide adenine dinucleotide phosphate oxidase and extracellular signal-regulated kinase activation. J Cardiovasc Pharmacol. 2011;58(3):307-18.
48. Cicero AF et al. Middle-term dietary supplementation with red yeast rice plus coenzyme Q10 improves lipid pattern, endothelial reactivity and arterial stiffness in moderately hypercholesterolemic subjects. Ann Nutr Metab. 2016;68(3):213-9. 49. Pfeffer MA et al. Cholesterol and Recurrent Events: a secondary prevention trial for normolipidemic patients. CARE Investigators. Am J Cardiol. 1995;76(9):98C-106C.
50. Rajasekaran A et al. Protective effect of Monascus fermented rice against STZ-induced diabetic oxidative stress in kidney of rats. J Food Sci Technol. 2015;52(3):1434-1443.
51. Chen WP et al. Red mold rice prevents the development of obesity, dyslipidemia and hyperinsulinemia induced by high-fat diet. Int J Obes (Lond). 2008;32(11):1694-704.
52. Lee BH et al. Dimerumic acid attenuates receptor for advanced glycation endproducts signal to inhibit inflammation and diabetes mediated by Nrf2 activation and promotes methylglyoxal metabolism into d-lactic acid. Free Radic Biol Med. 2013;60:7-16.
53. Lee BH et al. Ankaflavin: a natural novel PPARγ agonist upregulates Nrf2 to attenuate methylglyoxal-induced diabetes in vivo. Free Radic Biol Med. 2012;53(11):2008-16.
54. Hsu WH et al. A novel PPARgamma agonist monascin’s potential application in diabetes prevention. Food Funct. 2014;5(7):1334-40.
55. Hsu WH et al. Treatment of metabolic syndrome with ankaflavin, a secondary metabolite isolated from the edible fungus Monascus spp. Appl Microbiol Biotechnol. 2014;98(11):4853-63.
56. Wang J et al. Xuezhikang attenuated the functional and morphological impairment of pancreatic islets in diabetic mice via the inhibition of oxidative stress. J Cardiovasc Pharmacol. 2014;63(3):282-9.
57. Rajasekaran A et al. Anti-diabetic activity of aqueous extract of Monascus purpureus fermented rice in high cholesterol diet fedstreptozotocin- induced diabetic rats. Asian J Sci Res. 2009;2:180- 189.
58. Fujimoto M et al. Study of the effects of monacolin k and other constituents of red yeast rice on obesity, insulin-resistance, hyperlipidemia, and nonalcoholic steatohepatitis using a mouse model of metabolic syndrome. Evid Based Complement Alternat Med. 2012;2012:892697.
59. Hsu WH et al. Monascin and ankaflavin act as natural AMPK activators with PPARα agonist activity to down-regulate nonalcoholic steatohepatitis in high-fat diet-fed C57BL/6 mice. Food Chem Toxicol. 2014;64:94-103.
60. Cheng CF et al. Protective effect of Monascus-fermented red mold rice against alcoholic liver disease by attenuating oxidative stress and inflammatory response. J Agric Food Chem. 2011;59(18):9950-7.
61. Yang H et al. Acute administration of red yeast rice (Monascus purpureus) depletes tissue coenzyme Q(10) levels in ICR mice. Br J Nutr. 2005;93:131-135.
62. Lee BH et al. Benefit of Monascus-fermented products for hypertension prevention: a review. Appl Microbiol Biotechnol. 2012;94(5):1151-61.
63. Xiong X et al. The effects of red yeast rice dietary supplement on blood pressure, lipid profile and C-reactive protein in hypertension: a systematic review. Crit Rev Food Sci Nutr. 2015 Jul 13:0.
64. Hsu WH et al. Ankaflavin and monascin regulate endothelial adhesion molecules and endothelial NO synthase (eNOS) expression induced by tumor necrosis factor-α (TNF-α) in human umbilical vein endothelial cells (HUVECs). J Agric Food Chem. 2012;60(7):1666-72.
65. Lin ZW et al. Hypertensive vascular remodeling was inhibited by Xuezhikang through the regulation of fibulin-3 and MMPs in spontaneously hypertensive rats. Int J Clin Exp Med. 2015;8(2):2118-27.
66. Verhoeven V et al. Can red yeast rice and olive extract improve lipid profile and cardiovascular risk in metabolic syndrome? a double blind, placebo controlled randomized trial. BMC Complement Altern Med. 2015;15:52.
67. Ye P et al. Potential protective effect of long-term therapy with Xuezhikang on left ventricular diastolic function in patients with essential hypertension. J Altern Complement Med. 2009;15(7):719-25.
68. Wang YF et al. Anti-osteoporosis activity of red yeast rice extract on ovariectomy-induced bone loss in rats. Genet Mol Res. 2015;14(3):8137-46.
69. Cho YE et al. Red yeast rice stimulates osteoblast proliferation and increases alkaline phosphatase activity in MC3T3-E1 cells. Nutr Res. 2010;30(7):501-10.
70. Lee CL et al. Red mold rice extract represses amyloid beta peptide-induced neurotoxicity via potent synergism of anti-inflammatory and antioxidative effect. Appl Microbiol Biotechnol. 2008;79(5):829-41.
71. Eckert GP. Traditional used plants against cognitive decline and Alzheimer disease. Front Pharmacol. 2010;1:138.
72. Lee CL et al. Red mold rice ameliorates impairment of memory and learning ability in intracerebroventricular amyloid betainfused rat by repressing amyloid beta accumulation. J Neurosci Res. 2007;85(14):3171-82.
73. Akihisa T et al. Antitumor-initiating effects of monascin, an azaphilonoid pigment from the extract of Monascus pilosus fermented rice (red-mold rice). Chem Biodiversity 2005;2:1305- 1309.
74. Hong MY et al. Chinese red yeast rice inhibition of prostate tumor growth in SCID mice. Cancer Prev Res (Phila). 2011;4(4):608- 15.
75. Hong MY et al. Anticancer effects of Chinese red yeast rice beyond monacolin K alone on colon cancer cells. J Nutr Biochem. 2008;19(7):448-58.
76. Lee CI et al. Monascus-fermented red mold rice exhibits cytotoxic effect and induces apoptosis on human breast cancer cells. Appl Microbiol Biotechnol. 2013;97(3):1269-78.
77. Tsai RL et al. Red mold rice mitigates oral carcinogenesis in 7,12-dimethyl-1,2-benz[a]anthracene-induced oral carcinogenesis in hamster. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:245209.
78. Zhang Z et al. Cytotoxic monacolins from red yeast rice, a Chinese medicine and food. Food Chemistry 2016;202:262-268.
79. Sabater-Vilar M et al. Mutagenicity of commercial Monascus fermentation products and the role of citrinine contamination. Mutation Res 1999;444(1):7-16.
80. Lu JH et al. Clinical study on cholesterol-lowering effect of RYR Cholestin among Americans with moderate hypercholesterolemia. Shanghai J Prev Med. 2013;25:501-506.
81. Kumari HP et al. Safety evaluation of Monascus purpureus red mould rice in albino rats. Food Chem Toxicol. 2009;47(8):1739- 46.
82. Lee BH et al. Red mold rice promoted antioxidase activity against oxidative injury and improved the memory ability of zincdeficient rats. J Agric Food Chem. 2009;57(22):10600-7.
83. Lee BH et al. Red mold rice against hepatic inflammatory damage in Zn-deficient rats. J Tradit Complement Med. 2012;2(1):52-60.
84. Liao CC et al. Red Yeast Rice for a patient with olanzapineinduced dyslipidemia: a test-and-retest case report. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2008;32(5):1340-1.
85. McCarty MF et al. Red yeast rice plus berberine: practical strategy for promoting vascular and metabolic health. Altern Ther Health Med. 2015;21 Suppl 2:40-5.
86. Yang NC et al. Combined nattokinase with red yeast rice but not nattokinase alone has potent effects on blood lipids in human subjects with hyperlipidemia. Asia Pac J Clin Nutr. 2009;18(3):310-7.
87. Huang J et al. The impact of dietary changes and dietary supplements on lipid profile. Can J Cardiol. 2011;27(4):488-505. 88. Nies LK et al. Complementary and alternative therapies for the management of dyslipidemia. Ann Pharmacother. 2006;40(11):1984-92.
89. Moreyra AE et al. Effect of combining psyllium fiber with simvastatin in lowering cholesterol. Arch Intern Med. 2005;165(10):1161-6.
90. Khayznikov M. et al. Statin Intolerance Because of Myalgia, Myositis, Myopathy, or Myonecrosis Can in Most Cases be Safely Resolved by Vitamin D Supplementation. N Am J Med Sci. 2015 Mar;7(3):86-93. doi: 10.4103/1947-2714.153919.