Aanvullende toepassingen van MSM

Methylsulfonylmethaan (MSM), organisch gebonden zwavel, is een metaboliet van dimethylsulfoxide (DMSO) en komt van nature in lage concentraties voor in allerlei voedingsmiddelen. MSM wordt als voedingssupplement onder meer ingezet bij aandoeningen van het bewegingsapparaat zoals gewrichtsontsteking (reuma, osteoartritis), bij allergieën (zoals hooikoorts, astma), ontstekingen, constipatie, kanker en parasitaire infecties.(1-4) Er zijn aanwijzingen dat onze voeding onvoldoende zwavel bevat en dat suppletie met MSM alleen al om die reden zinvol is.(5)

In een systematische review zijn gerandomiseerde placebogecontroleerde studies samengevat naar de effectiviteit en veiligheid van de zwavelsupplementen MSM en DMSO (dimethylsulfoxide) bij osteoartritis van de knie.(6) Twee placebogecontroleerde studies met MSM (met een dosering van 4,5 of 6 gram MSM per dag en een studieduur van minimaal drie maanden) zijn in het overzichtsartikel opgenomen. In beide studies was MSM superieur, vergeleken met placebo, in het verminderen van pijn en bewegingsbeperking door gewrichtsslijtage. De combinatie van MSM (4,5 gram per dag) en glucosamine (1500 mg per dag) verminderde pijn beter dan de afzonderlijke supplementen. MSM heeft minder bijwerkingen en is effectiever bij osteoartritis dan DMSO.

De onderzoekers vinden het nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken over de werkzaamheid van MSM bij osteoartritis van de knie, mede omdat de studies methodologische tekortkomingen vertonen. Ze vinden het wenselijk dat meer wetenschappelijk onderzoek wordt gedaan naar optimale dosis, (lange termijn) veiligheid en gewenste behandelperiode. Er zijn immers duidelijke aanwijzingen, mede uit andere studies, dat MSM gewrichtsontsteking remt, pijn verzacht en degeneratieve veranderingen in de gewrichten tegengaat. Bovendien is er steeds meer behoefte aan veilige alternatieven voor NSAID’s (niet-steroide ontstekingsremmers).

In dieronderzoek is gekeken naar de opname, verspreiding en uitscheiding van MSM (eenmalige orale dosis van 500 mg/kg).(1) De studie toont aan dat MSM snel en zeer efficient in het bloed wordt opgenomen en een maximale bloedwaarde bereikt binnen 2 uur na inname. De halfwaardetijd van MSM in bloed is 12,2 uur. MSM wordt vrijwel homogeen over alle weefsels en organen verspreid met een iets lagere concentratie in huid en botten. Ongeveer 57% van het MSM is binnen 24 uur met de urine uitgescheiden en 86% binnen 120 uur; slechts 3% verlaat het lichaam met de ontlasting. De studie levert aanvullend bewijs voor de veiligheid van MSM-suppletie en toont aan dat geregelde inname van MSM nodig is voor een klinisch effect bij (chronische) gezondheidsproblemen.

In een dierstudie is vastgesteld dat MSM geen enkele negatieve invloed heeft op het nageslacht wanneer het (via voeding) aan zwangere ratten wordt gegeven.(2) Geen enkel teken van toxiciteit werd bij moeder en kind waargenomen; de gebruikte (orale) doses MSM varieerden van 50 tot 1000 mg/kg/dag. De onderzoekers concluderen dat onder deze onderzoekscondities de NOAEL (no-observed-adverse-effect level) voor MSM ten minste 1000 mg/kg/dag bedraagt.

In een Italiaanse placebogecontroleerde studie met 46 patienten met rosacea is nagegaan of het gebruik van een creme met MSM en mariadistel(extract) gedurende een maand zorgt voor verbetering.(7) Rosacea (wat rood als een roos betekent) is een ontsierende huidafwijking in het gezicht, gekenmerkt door felrode verkleuringen (van met name wangen en neus), uitgezette bloedvaatjes (couperose), pukkeltjes/ bultjes en puistjes. Rosacea komt hoofdzakelijk voor bij volwassenen vanaf 30 jaar, met name vrouwen. De oorzaak is onbekend. Verschillende factoren (voeding, bepaalde geneesmiddelen, weersomstandigheden, verzorgingsproducten, stress, hormonale veranderingen) kunnen rosacea verergeren.

Gebruik van de creme met MSM en mariadistel(extract) zorgde voor significante vermindering van roodheid, bultjes en jeuk en verbetering van hydratatie en kleur van de huid, met name bij mildere vormen van rosacea. Van mariadistel is bekend dat het antioxidatieve en ontstekingsremmende eigenschappen heeft. De onderzoekers vermoeden dat MSM invloed heeft op rosacea omdat het een ontstekingsremmende, pijnstillende en antioxidatieve werking heeft, de huid beschermt tegen de schadelijke effecten van zonlicht (fotoprotectie) en de huid minder gevoelig maakt voor potentiele allergenen.

Chelators (verbindingen die zware metalen wegvangen) zoals EDTA (ethyleendiaminetetra-azijnzuur) hebben moeite om (cel)membranen en bloedhersenbarriere te passeren om ter plekke hun werk te doen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat MSM ervoor zorgt dat EDTA beter langs biologische membranen wordt getransporteerd, waardoor lokale chelatie mogelijk is. Ze toonden aan dat EDTA in combinatie met MSM wel door het hoornvlies van het oog wordt opgenomen en zonder MSM niet. De studie suggereert dat MSM als transportmiddel kan worden gebruikt om bepaalde stoffen/medicijnen naar een specifieke plaats in het lichaam te loodsen.(8)

Wetenschappers hebben onderzoek gedaan naar het mogelijke verband tussen het gebruik van bepaalde voedingssupplementen en kruiden en de kans op longen colorectaalkanker.(9) Ze analyseerden gegevens van mannen en vrouwen tussen 50 en 76 jaar uit het ‘VITamins And Lifestyle’ cohort. Mensen die in de voorgaande tien jaar (ooit) MSM hadden gebruikt - de onderzoekers hadden geen gedetailleerde gegevens over hoe lang, hoe vaak en hoe veel MSM was ingenomen - hadden gemiddeld 54% minder kans op kanker van dikke darm en endeldarm (colorectaalkanker) vergeleken met mensen die nooit MSM hadden gebruikt. Het gebruik van glucosamine, chondroitine, visolie of Sint Janskruid was eveneens geassocieerd met een kleinere kans op colorectaalkanker. Mensen die knoflookpillen hadden geslikt, hadden daarentegen (gemiddeld) 35% meer kans op colorectaalkanker. Glucosamine en chondroitine beschermen mogelijk tegen longkanker. Aanvullend onderzoek is nodig om de gevonden associaties te bevestigen.

Bij paarden is onderzocht of suppletie met de antioxidanten MSM en vitamine C helpt om trainingsgeinduceerde oxidatieve stress en ontsteking door springoefeningen te verminderen.(3) Vierentwintig paarden die deelnamen aan een Spaanse springcompetitie van vijf weken, werden in drie groepen verdeeld: een controlegroep, een groep die dagelijks MSM (8 mg/ kg) kreeg en een groep die dagelijks MSM (8 mg/kg) en vitamine C (5 mg/kg) kreeg. MSM remde significant trainingsgeinduceerde stijging van lipidenperoxidatie, stikstofoxide en koolmonoxide (CO) en remde significant afname van de glutathionspiegel (zie figuur 1) en vermindering van de activiteit van antioxidantenzymen (glutathionperoxidase, glutathiontransferase, glutathionreductase). Vitamine C potentieerde de effecten van MSM.

Figuur 1. Effect van MSM, alleen of in combinatie met vitamine C, op trainingsgeïnduceerde afname van de plasmaspiegel van gereduceerd glutathion (GSH). Zie voor overige figuren referentie 3.

In in-vitro en in-vivo onderzoek, gepubliceerd in 2009, is aangetoond dat MSM een krachtige ontstekingsremmende activiteit heeft en is het werkingsmechanisme van dit effect vastgesteld.(4) Het in-vitro onderzoek laat zien dat MSM significant de door LPS (lipopolysaccharide) geinduceerde ontstekingsrespons in macrofagen remt. Hierbij verlaagt MSM significant de afgifte van de ontstekingsmediatoren stikstofoxide (NO) en prostaglandine E2 door geactiveerde macrofagen door het onderdrukken van de expressie van iNOS (inducible nitric oxide synthase) en COX-2 (cyclooxygenase-2). Ook remt MSM de LPS-geinduceerde afgifte van de ontstekingsbevorderende cytokines IL-6 (interleukine-6) en TNF-α (tumornecrosisfactor-alfa). Uit het onderzoek blijkt dat MSM (mede) een ontstekingsremmende activiteit heeft door downregulatie van NF-κB in de geactiveerde macrofagen. NF-κB (nuclear factor kappa B) is een transcriptiefactor die een centrale rol speelt in de ontstekingsrespons en de expressie reguleert van genen die coderen voor ontstekingsbevorderende cytokines, adhesiemoleculen, chemokines, groeifactoren en enzymen zoals iNOS en COX-2.

In aanvullend dieronderzoek (door 12-Otetradecanoylforbol-13-acetaat [TPA] in het oor opgewekt oedeem) is het ontstekingsremmende effect van MSM bevestigd. Opvallend hierbij is dat MSM de plasmaspiegel van IL-6 (in oorweefsel en bloedplasma) sterk verlaagt. De onderzoekers opperen de mogelijkheid dat MSM invloed heeft op chronische degeneratieve ontstekingsziekten (waaronder aderverkalking, reuma, suikerziekte en kanker), die worden gekenmerkt door verhoging van de plasmaspiegel van IL-6.

Bij osteoartritis is sprake van ontsteking en degeneratieve veranderingen van het gewrichtskraakbeen en onderliggende botweefsel. In in-vitro onderzoek werd gekeken naar de effecten van verschillende doses MSM op gezonde humane kraakbeencellen (chondrocyten) en humane chondrocyten afkomstig van door osteoartritis aangetaste gewrichten (dijbeen, scheenbeen).(10) De gebruikte doses MSM correspondeerden met orale doses tot 30 gram per dag. Het belangrijkste kraakbeenbeschermende effect van MSM was remming van de expressie van ontstekingsbevorderende cytokines (TNF-α, IL-1). Dit was alleen het geval bij chondrocyten afkomstig van gewrichten met milde osteoartritis (graad II) in een dosis die overeenkomt met een orale dosis van 6 gram MSM per dag. MSM had geen (anabole) invloed op de aanmaak van proteoglycanen, collageen en aggrecan (bestanddelen van de kraakbeenmatrix) door gezonde of aangetaste chondrocyten. De conclusie van dit onderzoek is dat MSM het gewrichtskraakbeen vooral lijkt te beschermen in het beginstadium van osteoartritis door de expressie van ontstekingsmediatoren te onderdrukken.

1. Magnuson BA, Appleton J, Ames GB. Pharmacokinetics and distribution of [35S] methylsulfonylmethane following oral administration to rats. J Agric Food Chem. 2007;55(3):1033-8.
2. Magnuson BA, Appleton J, Ryan B et al. Oral developmental toxicity study of me thylsulfonylmethane in rats. Food Chem Toxicol. 2007;45(6):977-84.
3. Maranon G, Munoz-Escassi B, Manley W et al. The effect of methyl sulphonyl methane supplementation on biomarkers of oxidative stress in sport horses following jumping exercise. Acta Vet Scand. 2008;50:45. http:// www.actavetscand.com/content/50/1/45
4. Kim YH, Kim DH, Lim H et al. The anti-inflammatory effects of methylsulfonylmethane on lipopolysaccharide-induced inflammatory responses in murine macrophages. Biol Pharm Bull. 2009;32(4) 651-656.
5. Nimni ME, Han B, Cordoba F. Are we getting enough sulfur in our diet? Nutr Metab (Lond). 2007;4:24. http://www.nutritionandmetabolism. com/content/4/1/24
6. Brien S, Prescott P, Bashir N et al. Systematic review of the nutritional supplements dimethyl sulfoxide (DMSO) and methylsulfonylmethane (MSM) in the treatment of osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage. 2008;16(11):1277-88.
7. Berardesca E, Cameli N, Cavallotti C et al. Combined effects of silymarin and methylsulfonylmethane in the management of rosacea: clinical and instrumental evaluation. J Cosmet Dermatol. 2008;7(1):8-14.
8. Zhang M, Wong IG, Gin JB et al. Assessment of methylsulfonylmethane as a permeability enhancer for regional EDTA chelation therapy. Drug Deliv. 2009;16(5):243-8.
9. Satia JA, Littman A, Slatore CG et al. Associations of herbal and specialty supplements with lung and colorectal cancer risk in the VITamins and Lifestyle study. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2009;18(5):1419-28.
10. Oshima Y, Amie D, Theodosakis J. The effect of distilled methylsulfonylmethane (MSM) on human chondrocytes in vitro. Osteoarthritis and Cartilage. 2007;15(S3):C123.