Mineralen en spoorelementen

Het gehalte aan mineralen en spoorelementen in groenten, fruit, vlees en zuivel is de laatste zestig jaar aanmerkelijk gedaald, terwijl we deze essentiële voedingsstoffen juist hard nodig hebben voor onze geestelijke en lichamelijke gezondheid. Zo is uit Engels onderzoek gebleken dat basale voedingsmiddelen gemiddeld 19% minder magnesium, 29% minder calcium, 37% minder ijzer en 62% minder koper bevatten. Een tekort aan meerdere micronutriënten ondanks voldoende inname van macronutriënten (mede door consumptie van geraffineerde voeding met ‘lege’ calorieën) wordt type B ondervoeding genoemd. Deze vorm van ondervoeding komt steeds vaker voor. Gebruik van een supplement met een breed spectrum aan mineralen en spoorelementen is daarom geen overbodige luxe.

Thomas D. The mineral depletion of foods available to us as a nation (1940-2002) – a review of the 6th Edition of McCance and Widdowson. Nutr Health. 2007;19(1-2):21-55. Thomas D. Type B malnutrition: multiple micro-nutrient depletion and why minerals are more essential than ever. CAM 2007:8(3):28-31.

Tabel: samenvatting wetenschappelijk onderzoek waarin mentale stoornissen in verband zijn gebracht
met een tekort aan, of een disbalans van mineralen en spoorelementen.

Over borium, een (nog) niet-essentieel spoorelement, is relatief weinig bekend. Borium is in kleine hoeveelheden aanwezig in groenten, fruit, peulvruchten en noten. Van borium weten we dat het invloed heeft op de hersenfunctie, de hormoonregulatie, het immuunsysteem, de energiestofwisseling en de stofwisseling van vitamine D en mineralen zoals magnesium, calcium en zink. Er zijn aanwijzingen dat borium helpt bij de preventie van botontkalking, gewrichtsslijtage en gewrichtsontsteking. Ook is in (experimenteel) onderzoek aangetoond dat borium antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten heeft en de spiegel van 17-bètaoestradiol verhoogt.

In 2008 is er een studie gepubliceerd waarin borium in verband is gebracht met longkanker bij vrouwen. Het patiënt-controle onderzoek met 763 vrouwen met longkanker en 838 gezonde controles (gemiddeld 60 jaar) vond een omgekeerd verband tus- sen de inname van borium met de voeding en de kans op longkanker. Vergeleken met het hoogste kwartiel van boriuminname was de kans op longkanker respectievelijk 39%, 64% en 95% hoger in de drie lagere kwartielen van boriuminname. Het mogelijk beschermende effect van borium was nog groter bij vrouwen met een hogere oestrogeenspiegel door hormonale suppletietherapie. Hoe borium zou kunnen beschermen tegen longkanker is nog onduidelijk.

Verder suggereert dieronderzoek dat een goede boriumstatus tijdens de zwangerschap en lactatie het nageslacht beschermt tegen metabool syndroom. In dieronderzoek werd aangetoond dat nakomelingen van ratten die tijdens de zwangerschap en lactatie een boriumarm dieet kregen, significant vaker uitingen van metabool syndroom hadden op jong-volwassen leeftijd. De dieren waren 10% zwaarder en hadden hogere bloedspiegels van triglyceriden en totaalcholesterol vergeleken met de controlegroep.

Mahabir S, Spitz MR, Barrera SL et al. Dietary Boron and Hormone Replacement Therapy as Risk Factors for Lung Cancer in Women. Am J Epidemiol. 2008 Mar 14. Hunt CD, Idso JP. Female offspring of rat dams fed low boron diets during pregnancy and lactation exhibit signs of the metabolic syndrome during early adulthood: increased body weight, and serum triglycerides and total cholesterol concentrations. FASEB J. 2007;21:244.4

Magnesium behoort tot de belangrijkste mineralen in ons lichaam en is betrokken bij meer dan 300 enzymatische reacties. In de Health Professionals Follow-up Study werden 43.000 mannen gevolgd tussen 1986 en 2002. Mannen die dagelijks meer magnesium binnenkregen via voeding, hadden significant minder vaak last van (cholesterol)galstenen. Het (omgekeerde) verband tussen de magnesiuminname en de kans op symptomatische galstenen was dosisafhankelijk en was meer uitgesproken bij mannen met een zittende leefstijl. De onderzoekers dragen verschillende verklaringen aan voor het beschermende effect van magnesium. Hypersecretie van insuline en insulineresistentie zijn risicofactoren voor galstenen, mede door verhoging van de cholesterol verzadigingsindex van gal; magnesium gaat insulineresistentie en hyperinsulinemie tegen. Een lage magnesiuminname kan de plasmaspiegel van triglyceriden verhogen en de spiegel van HDL-cholesterol verlagen, wat de kans op galstenen vergroot. Bovendien is in experimentele studies aangetoond dat een lagere magnesiuminname, door verhoging van de vorming van vrije zuurstofradicalen, leidt tot meer slijmvorming in de galblaas, wat de vorming van galstenen eveneens bevordert. Daarnaast zorgt magnesium mogelijk voor een betere galblaaslediging waardoor minder galstase optreedt.

Een hoge inname van magnesium speelt mogelijk een rol in de primaire preventie van een herseninfarct bij mannelijke rokers. Dit is de conclusie van een Finse studie, waarin ruim 26.500 rokers tussen 50 en 69 jaar gemiddeld 13,6 jaar werden gevolgd. Gedurende de onderzoeksperiode kregen 2702 mannen een herseninfarct en 579 mannen een hersenbloeding. Een hogere inname van magnesium was geassocieerd met een significant lagere kans op een herseninfarct, vooral bij mannen onder 60 jaar. Magnesium had echter geen invloed op de kans op een hersenbloeding. Ook vonden de onderzoekers geen verband tussen de inname van calcium, kalium en natrium en de kans op een beroerte (herseninfarct of -bloeding). Magnesiumsuppletie verbetert de controle van chronische persisterende astma bij kinderen. In een placebogecontroleerde studie kregen 37 kinderen en jongeren (7-19 jaar) 300 mg magnesium per dag of placebo gedurende 2 maanden. Magnesiumsuppletie zorgde voor een significante afname van het aantal astma-aanvallen en het gebruik van salbutamol, verminderde bronchiale hyperreactiviteit voor metacholine en verlaagde allergeen-geïnduceerde huidreacties bij de proefpersonen die werden behandeld met fluticason inhalaties en (naar behoefte) salbutamol. De longfunctie van de kinderen was niet aantoonbaar verbeterd door het magnesiumgebruik. Magnesium zorgt voor een betere ontspanning van het gladde spierweefsel in de bronchi; een magnesiumtekort is geassocieerd met hyperreactiviteit van de luchtwegen en kortademigheid.

Tsai CJ, Leitzmann MF, Willett WC et al. Long-term effect of magnesium consumption on the risk of symptomatic gallstone disease among men. Am J Gastroenterol. 2008;103(2):375-82. Larsson SC, Virtanen MJ, Mars M et al. Magnesium, calcium, potassium, and sodium intakes and risk of stroke in male smokers. Arch Intern Med. 2008;168(5):459-65. Gontijo-Amaral C, Ribeiro MA, Gontijo LS et al. Oral magnesium supplementation in asthmatic children: a double-blind randomized placebo-controlled trial. Eur J Clin Nutr. 2007;61(1):54-60.