BCAA’s (Branched-Chain Amino Acids) zijn drie essentiële aminozuren (L-leucine, L-isoleucine en L-valine) met een vertakte keten die de mens zelf niet kan aanmaken. Ze behoren daarom in voldoende mate in de dagelijkse voeding aanwezig te zijn. Circa 40% van de totale aminozuurinname bestaat idealiter uit BCAA’s.
BCAA’s concentreren zich met name in de spieren, waar ze nodig zijn voor opbouw en herstel van spierweefsel en daarnaast kunnen worden afgebroken voor de productie van energie. Ook zorgen BCAA’s voor minder snelle verzuring van de spieren. Er zijn sterke aanwijzingen dat BCAA’s de synthese van mitochondriën (energie producerende organellen in lichaamscellen) bevorderen en daarmee de vitaliteit van weefsels ondersteunen en weefselveroudering tegengaan. Een goede inname van BCAA’s is gunstig voor spiermassa, spierkracht, spiercoördinatie, uithoudingsvermogen en vitaliteit. Beweging versterkt de gunstige effecten van BCAA’s op de spieren. Tevens zijn BCAA’s belangrijk voor het goed functioneren van de lever, hersenen en het immuun- en antioxidantsysteem. Bij duursporters gaan BCAA’s immunosuppressie tegen; ouderen hebben een betere weerstand tegen infecties bij een goede inname van BCAA’s.
BCAA’s zijn betrokken bij de regulatie van de eiwitsynthese en eiwitstofwisseling; ze bevorderen de eiwitsynthese terwijl ze de eiwitafbraak remmen. Vertakte aminozuren zijn essentieel voor de groei, reparatie en functie van cellen en weefsels. In de hersenen zijn BCAA’s essentieel voor de synthese van neurotransmitters. Bij de verbranding van BCAA’s ontstaat ook glutamaat, dat naar behoefte in glutamine kan worden omgezet. Leucine verhoogt de insulinegevoeligheid en insuline-afgifte en draagt bij aan een gezonde glucosestofwisseling. Isoleucine is ook betrokken bij de glucosestofwisseling en bevordert daarnaast de vetzuuroxidatie. Metabolieten die bij de verbranding van BCAA’s ontstaan, kunnen naar de lever worden getransporteerd en daar worden gebruikt voor de synthese van glucose (gluconeogenese).
Bij diabetici zorgen BCAA’s voor een betere glycemische controle, gaan ze versnelde spierafbraak bij het ouder worden tegen en ondersteunen ze vermoedelijk de hart- en nierfunctie. Ook zijn er aanwijzingen dat een hogere inname van BCAA’s de kans verkleint om diabetes te ontwikkelen. Tevens was een hogere inname van BCAA’s in humaan epidemiologisch onderzoek geassocieerd met een kleinere kans op overgewicht en obesitas, vermoedelijk mede door het verhogen van de basale stofwisseling, het bevorderen van de opname en oxidatie van glucose in spierweefsel, het remmen van de eetlust en verhogen van de leptinesecretie door vetweefsel.
Vlees, vis, gevogelte, eieren, zuivel, bonen, noten, zaden
Afname spiermassa en spierkracht, gebrek aan energie en uithoudingsvermogen, verwarring, depressie, verstoorde glucose-, vet- en eiwitstofwisseling.
Zwangerschap en het geven van borstvoeding (vanwege het ontbreken van veiligheidsgegevens)
Inname van BCAA’s in een dosis tot circa 60 gram per dag is waarschijnlijk veilig. De veilige bovengrens van inname van leucine is berekend op 500 mg/kg/dag. Bij suppletie met BCAA’s met leucine, isoleucine en valine in een verhouding van 2:1:1 komt dit neer op een veilige bovengrens van inname van 1 gram/kg/dag.
1. Valerio A et al. Branched-chain amino acids, mitochondrial biogenesis, and healthspan: an evolutionary perspective. Aging 2011;3(5):464-478. http://www.impactaging.com/papers/v3/n5/pdf/100322.pdf
2. Nagata C et al. Branched-chain amino acid intake and the risk of diabetes in a Japanese community: the Takayama study. Am J Epidemiol. 2013;178(8):1226-32. http://aje.oxfordjournals.org/content/178/8/1226.long
3. Qin LQ et al. Higher branched-chain amino acid intake is associated with a lower prevalence of being overweight or obese in middle-aged East Asian and Western adults. J Nutr. 2011;141(2):249-54. http://jn.nutrition.org/content/141/2/249.long
4. Shimomura Y et al. Nutraceutical effects of branched-chain amino acids on skeletal muscle. J Nutr. 2006;136(2):529S-532S. http://jn.nutrition.org/content/136/2/529S.long
5. Matsumoto K et al. Branched-chain amino acid supplementation increases the lactate threshold during an incremental exercise test in trained individuals. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2009;55(1):52-8. https://www.jstage.jst.go.jp/article/jnsv/55/1/55_1_52/_pdf
6. Mikulski T et al. Effects of supplementation with branched chain amino acids and ornithine aspartate on plasma ammonia and central fatigue during exercise in healthy men. Folia Neuropathol. 2015;53(4):377-86.
7. Shimomura Y et al. Novel physiological functions of branched-chain amino acids. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2015;61 Suppl:S112-4.
8. Gluud LL et al. Branched-chain amino acids for people with hepatic encephalopathy. Cochrane Database Syst Rev. 2015;9:CD001939.
9. Matsuoka S et al. Improvement in the nutritional status and clinical conditions of patients with liver failure using a liver diet combined with a branched chain amino acids-enriched elemental diet. Hepatogastroenterology. 2014;61(133):1308-12.
10. Mi N et al. Branched-chain amino acids attenuate early kidney injury in diabetic rats. Biochem Biophys Res Commun. 2015;466(2):240-6.
11. Richardson MA et al. Efficacy of the branched-chain amino acids in the treatment of tardive dyskinesia in men. Am J Psychiatry. 2003;160(6):1117-24.